________________
પાંચમા અપરિગ્રહવ્રતનું વર્ણન
૪૫૩
કરે છે, મૈથુનને સેવે છે અને અપરિમિત ધનને (ભેગુ) કરે છે. (૮૧૫૧-પર) ધનના ન્યામાહથી અત્ય ́ત મૂઢ બનેલા જીવને સંજ્ઞાએ, ગારવે, ચાડી, કલહ, કઠોરતા તથા અધવુ', વિવાદ, વગેરે) કયા કયા (દેાષા) નથી થતા? (૮૧૫૩) પરિગ્રહ એ મનુષ્યને ભય છે, કારણ કે—એલગચ્છ નગરમાં જન્મેલા બે સગા ભાઈએએ ધનને માટે પરસ્પર મારવાની બુદ્ધિ કરી. (૮૧૫૪) ધનને માટે ચારેને (પણ) એક એકથી (પરસ્પર) અતિ ભય પ્રગટયે, તેથી મધમાં તથા માંસમાં વિષ ભેળવીને તેને (પરસ્પર) માર્યાં. (૮૧૫૫) પરિગ્રહ મહા ભય છે. કારણ કે–ઉત્તમ એવા પણ કુંચિક શ્રાવકે, ધનને ચેારનાર પુત્ર છતાં આચાર્ય મહારાજને (વિહેડિએ=) કષ્ટ આપ્યું. ( તે આ પ્રમાણે-મુનિપતિ રાજિષ કુંચિક શેઠના ઘરમાં તેના ભંડારની પાસે ચામાસુ` રહ્યા શેઠની અજાણમાં છે. ધનને ચારી ગયા. શેઠને સૂરિજી પ્રત્યે શકા થઈ અને તેમને વિડંબના કરી.) (૮૧૫૬) ધન માટે ઠંડીને, ગરમીને, તૃષાને, ભૂખને, વરસાદને, દુષ્ટ શય્યાને અને અનિષ્ટ ભેાજનને (ઈત્યાદિ કષ્ટને) જીવેા સહન કરે છે અને ઘણા ભારને ઉપાડે છે. (૮૧૫૭) સારા કુળમાં જન્મેલે। પણ ધનનો અથી (પરિગ્રહી ) ગાય છે, નાચે છે, દેાડે છે, ધૃજે છે, વિલાપ કરે છે, અશુચિને પણ ચૂંથે છે અને નીચ કર્માંને પણ કરે છે. (૮૧૫૮) એવુ' કરનારા છતાં તેઓને ધનપ્રાપ્તિ તે સ'ગ્ધિ હેાય છે (મળે કે ન પશુ મળે), કારણ કે-મભાગીને લાંબા કાળે પણ ધન ભેગુ' થતુ નથી. (૮૧૫૯) અને જો કોઈ રીતે ધન એકઠુ થાય, તેા પણ તેને ઘા પણ ધનથી તૃપ્તિ થતી નથી, કારણ કે-લાભે લાભ વધે છે. (૮૧૬૦) જેમ ઈન્ધનથી અગ્નિ અને (પાઠાં॰ =) જેમ નદીએથી સમુદ્ર તૃપ્ત નથી, તેમજીવને ત્રણેય લેાક મળે તેા પણ તૃપ્તિ નથી, (૮૧૬૧) જેમ હાથમાં માંસવાળા ત્રાસેલા (અથવા નિર્દોષ) પક્ષીને ખીજા પક્ષીઓ (ઉપદ્રવ કરે), તેમ નિરપરાધી પણ ધનવાનને (બીજાએ) ફૂટે છે, મારે છે, શકે છે અને ભેદે છે. (૮૧૬૨) ધન માટે જવ માતા, પિતા, પુત્ર અને સ્ત્રીમાં પણ વિશ્વાસને (પાઠાં॰ જાઈ=) પામતા નથી અને (તેના) રક્ષા કરતા સમગ્ર પણ રાત્રિ જાગે છે. (૮૧૬૩) રવય' (અથવા પેાતાનુ') ધન જ્યારે નાશ પામે, ત્યારે પુરુષ અંતરમાં ખળે છે, ઉન્મત્તની જેમ વિલાપ કરે છે, શેક કરે છે અને ઉત્કંઠા ( પુનઃ મેળવવાની ઉત્સુકતા ) કરે છે. (૮૧૬૪) વય' પરિગ્રહનુ ગ્રહણ, રક્ષણ, સભાળ વગેરે કરતા, વ્યાકુળ મનવાળા, મર્યાદા (આચાર) ભ્રષ્ટ એવે જીવ (શુભ) ધ્યાનને કેવી રીતે પામે? (૮૧૬૫)
વળી ધનમાં આસક્ત હૃદયવાળા જીવ ઘણા ભવા સુધી રિદ્ર થાય છે અને કડીર હૃદયવાળા તે ધન માટે કર્મ' ને ખાધે છે. (૮૧૬૬) ધનને છેડનાર મુનિ એ (સ) દેખેથી મુક્ત થાય છે અને પરમ અભ્યુદયરૂપ મુખ્ય એવા ગુણસમૂહને પામે છે. (૮૧૬૭) જેમ મંત્ર, વિદ્યા અને ઔષધ વિનાનો પુરુષ ઘણા સપેર્યાંવાળા અરણ્યમાં અનને પામે, તેમ (ધનને રાખનારે) મુનિ પણ મેટા અનને પામે છે, (૮૧૬૮) મનપસ ંદ અથમાં રોગ થાય અને નહિ ગમતામાં દ્વેષ થાય, તેવા અનો ત્યાગ કરવાથી રાગ-દ્વેષ બન્નેનો