________________
૪૪૩
ચાથું બ્રહ્મચર્ય વ્રત વિષયની અને સ્ત્રીની દુષ્ટતા ત્યાગ, અંગોપાંગાદિ ઈન્દ્રિઓને રાગપૂર્વક જેવાને ત્યાગ, ભીંતને અંતરે (સ્ત્રીના વિકારી) શબ્દાદિ સાંભળવા વગેરેને ત્યાગ, પૂર્વક્રીડાના સ્મરણને ત્યાગ, પ્રણીત ભોજન ત્યાગ, અતિમાત્ર આહારત્યાગ અને વિભૂષાને ત્યાગ, એ નવ બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ (રક્ષણની વાડો) છે. (૭૯૬૩) વિષયગજન્ય દે, આના (માયા-મૃષાદિઈ દે (ભેગનું) અશુચિપણું, વૃદ્ધની સેવા અને સંસર્ગજન્ય દેશે પણ સ્ત્રીઓ પ્રત્યે વૈરાગ્ય પ્રગટ કરે છે. (૭૯૬૪) જેમ કે-મનુષ્યને આભવ-પરભવમાં જેટલા દુઃખના કારણભૂત દે છે, તે સર્વ દેને મૈથુનસંજ્ઞા ધારણ કરે છે. તેમાંથી પ્રગટે છે.) (૭૯૬૫) કામથી પીડાતો મનુષ્ય શેક કરે છે, કંપે છે, ચિંતા કરે છે અને અસંબદ્ધ બોલે છે, શૂન્ય ચિત્તવાળો તે રાત્રિ-દિવસ ઊંઘતે નથી અને અપધ્યાન કરે છે (ઝૂરે છે). (૭૯૬૬) કામરૂપી પિશાચથી ગ્રહિત (ઘેલ) સ્વજનોમાં અથવા અન્ય લેકમાં, શયનમાં કે આસનમાં, ઘરમાં, ગામમાં કે અરણ્યમાં તથા ભેજન વગેરેમાં, કયાંય રતિને પામતે નથી. (૭૯૬૭) કામાતુર મનુષ્યને ક્ષણ પણ એક વર્ષ જે જાય છે, અંગો શિથિલ થાય છે અને ઈષ્ટને મેળવવા મનમાં ઉત્કંઠાને ધારણ કરે છે. (૭૯૬૮) કામથી ઉન્માદી બનેલ, દીન મુખવાળો તે લમણામાં હથેલી મૂકીને હૃદયમાં વારંવાર કંઈ પણ ચિંતવે છે, પુનઃ (એ) ચિંતાથી હદયમાં બળે છે (૭૯૬૯) અને ભાગ્યની વિપરીતતાથી જ્યારે ઈચ્છિત મનુષ્યની પ્રાપ્તિ થતી નથી, ત્યારે નિરર્થક તે પિતાને પર્વત, પાણી કે અગ્નિથી (પાઠાં. ઘાયઈ= ) આપઘાત કરે છે. (૭૯૭૦) અરતિ અને રતિરૂપ બે ચપળ જીહવાવાળા, સંકલ્પરૂપ વિકરાળ ફણાવાળા, વિષયરૂપી દરમાં રહેનારા, મદરૂપ સુખ (અથવા મુખ) વાળા, (બિબેયક) કામવિકારરૂપી રેષવાળા, વિલાસરૂપી કંચુક અને દર્પરૂપી દાઢાવાળા એવાકામરૂપી સર્ષે કસેલામાનેદુસ્સહ દુઃખરૂપી ઉત્કટ ઝેરથી વિવશ (બનીને) નાશ પામે છે. (૭૯૭૧-૭૨)અતિ ભયંકર આશીવિષસપે કરડેલા (પણ) મનુષ્યને સાત જ વેગો (વિકારો) થાય છે, પણ કામસર્વે કરડેલાને અતિ દુષ્ટ પરિણામવાળા દશ વેગ (કામની અવસ્થાઓ) થાય છે. (૭૯૭૩) પહેલા વેગમાં ચિંતા કરે, બીજા વેગમાં જોવાને ઈછે, ત્રીજા વેગે નિઃસાસા મૂકે, ચોથા વેગે તાવ ચઢે, પાંચમા વેગે શરીરે દાહ થાય, છઠ્ઠા વેગે ભોજનની અરુચિ થાય, સાતમા વેગે મૂચ્છિત થાય, આઠમા વેગે ઉન્માદી થાય, નવમાં વેગે કંઈ જાણે નહિ (બેભાન થાય) અને દશમા વેગે અવશ્ય પ્રાણમુક્ત થાય. તેમાં પણ (તીવ્ર-મંદાદિ) સંકલ્પને આશ્રીને તે વેગો તીવ્રમંદ થાય. (૭૪ થી ૭૬) સૂર્યનો તાપ દિવસે બાળે છે. જ્યારે કામનો તાપ રાત્રિદિવસ બાળે છે. સૂર્યના અગ્નિનું (તાપનું) તે આચ્છાદન (છત્ર વગેરે) છે, કિન્તુ કામના તાપનું કેઈ નથી. (૭૯૭૭) સૂર્યનો તાપ જળસિંચન વગેરેથી બૂઝાય છે, જ્યારે કામાગ્નિ બૂઝાતું નથી. સૂર્યને તાપ ચામડીને બાળે છે, જ્યારે કામાગ્નિ બહાર અને અંદર (ધાતુઓને) પણ બાળે છે. (૭૮) કામપિશાચને વશ થએલે પિતાના હિત કે અહિતને જાણતો નથી, જ્યારે કામથી વિવળ મનુષ્ય હિત કહેનારને પણ શત્રુની જેવો દેખે છે. (૭૯૭૯) કામગ્રત મૂઢપુરુષ ત્રિલેકના સારભૂત પણ ધૃતરત્નને તજે છે અને ત્રણ જગતથી