________________
સમ્યગ જ્ઞાનેપગ' નામનું નવમું પિટાદ્વાર
૪૩૩ તું એને વિસારીશ, તો હું લાવેલું પણ (જળ) તને આપીશ નહિ. એમ કહેવાથી જળની લુપતાથી તે દઢતાથી નમસ્કારનું સ્મરણ કરવા લાગ્યો. (૭૭૮૧-૮૨) પરંતુ જિનદત્ત ઘેરથી પાણી લઈને જેટલામાં આવ્યો, તેટલામાં નમસ્કારને ઉચ્ચાર કરતા તેને
જીવ ચાલ્યો ગયે. (૭૭૮૩) પછી મરીને તેના પ્રભાવથી તે યક્ષપણને પામ્યો (યક્ષ થયે). પછી ચારને ભજન (પાણી) આપનાર હોવાથી રાજ પુરુષાએ જિનદત્તને પકડીને રાજાને સેં. રાજાએ કહ્યું કે–ચારની તુલ્ય દેષવાળા એને પણ શૂળીએ ચઢાવે. (૭૭૮૪-૮૫) એમ કહેવાથી કોટવાળો જિનદત્તને વધસ્થાને લઈ ગયા. એ પ્રસંગે હુંડિક યક્ષે અવધિજ્ઞાનનો ઉપયોગ કર્યો, તેનાથી શૂળી ઉપર ભેદાએલા પિતાના શરીરને અને તેવા શ્રાવકને જોઈને ગુસ્સે થએલે તે નગરની ઉપર પર્વતને ઉપાડીને (શીલાને વિકુવીને) બોલ્યો કે-રે રે! દેવતુલ્ય આ શ્રાવકને ખમાવીને છૂટો કરે! અન્યથા આ પર્વતથી તમે સર્વને પણ હું ચૂરી નાખીશ. (૭૭૮૬ થી ૮૮) તેથી ભય પામેલા રાજાએ જિનદત્તને ખમાવીને છોડી દીધે. એમ હુંડિકારની જેમ નમસ્કાર પરલોકમાં સુખને આપનાર છે. (૭૭૮૯) એ રીતે ઉભય લેકમાં આ નમસ્કારને સુખના મૂળરૂપ જાણીને આરાધનાના અભિલાષી હે ક્ષપક ! તું સતત એનું સ્મરણ કર! કારણ કે-પંચપરમેષિઓને ભાવથી કરેલ નમસ્કાર જીવને હજારે જન્મથી બચાવે છે અને વળી બાધિલાભનું કારણ થાય છે. (૭૭૯૦-૯૧) સંસારનો ક્ષય કરતા ઘન્યાત્માઓના હૃદયને વારંવાર પ્રસન્ન કરતો આ પંચ (પરમેષ્ઠિ) નમસ્કાર દુષ્યનને રોકનારે થાય છે. (૭૭૯૨) એમ પાંચને નમસ્કાર નિચે મહાન પ્રજનવાળે કહ્યો છે. તેથી મરણ (ઉપા= ) પાસે આવે ત્યારે ક્ષણે ક્ષણે તેને બહુ વાર (સ્મરણ) કરાય છે. (૭૯૩) આ પાંચને નમસ્કાર સર્વ પાપનો નાશ કરનાર છે અને સર્વ મંગલમાં પ્રથમ મંગલ છે. (૭૭૯૪) એમ આ પંચનમસ્કાર નામનું આઠમું પેટદ્વાર કહ્યું. હવે “સમ્યજ્ઞાનને ઉપગ –એ નામનું નવમું પેટદ્વાર કહું છું. (૭૭૯૫)
અનુશાસ્તિમાં “સમ્યજ્ઞાને પગ” નામનું નવમું ટાદ્વાર-હે ક્ષપક! તું પ્રમાદને મૂળમાંથી ઉખેડીને જ્ઞાનના ઉપગવાળો થા ! કારણ કે-જ્ઞાન જીવલેકનું ( સર્વ જીવોનું) સર્વ વિ વિનાનું (રોગરહિત) ચક્ષુ છે, પ્રકૃષ્ટ દીપક છે, સૂર્ય છે અને ત્રણ ભુવનરૂપી તમિસ્રા ગુફામાં શ્રેષ્ઠ પ્રકાશ કરનારું (કાકીણ) રત્ન છે. (૭૭૯૬૯૭) જે ઇલેકમાં જીવને જ્ઞાનચક્ષુ ન હોય, તો મોક્ષમાર્ગ સંબંધી સમ્યક પ્રવૃત્તિ ન થાય ! (૭૭૯૮) અથવા કુબોધરૂપી પતંગીઆનો નાશ કરનારા જ્ઞાનદીપક વિના મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારના સમૂહથી ઘેરાએલું બિચારું આ જગત કેવું (દુઃખી) હોય? (૭૭૯૯) તથા અંધકારના (અજ્ઞાનના) નાશક સમ્યજ્ઞાનરૂપી સૂર્યના પ્રભાવથી સંસારરૂપી સરોવરમાં વિવેકરૂપી સુંદર કમલેનો વિકાસ થાય છે. (૭૮ ૦૦) જે આ સમ્યગજ્ઞાનરૂપી કાકિણીરત્નને વ્યાપાર (પ્રાગ) ન હેત, તે અજ્ઞાનરૂપી પ્રબળ અંધકારથી ભયંકર આ
૫૫