________________
શ્રી અરિહંતની ભક્તિ વિશે કનકરથ રાજાનો પ્રબંધ
૪૨૧
સમ્યકત્વરત્નને પ્રાપ્ત કર્યું છે. (અર્થાત્ તેને જ જન્મ સફળ છે.) (૭૫૬૩) હે સુંદર ! ચિંતામણી અને કલ્પવૃક્ષને પણ જીતનારા સમ્યવને પામીને એમાં તારે ક્ષણ પણ (તેની રક્ષાનો પ્રયત્ન છોડવાયોગ્ય નથી. (૭૫૬૪) આ દુસ્તર ભવસમુદ્રમાં જે સમકિતરૂપ નાવને પામ્યા નથી તે ફૂખ્યા છે, ડૂબે છે અને ડૂબશે (૭૫૬૫) અને સમ્યકત્વરૂપી નાવાને પામીને ભવ્ય પ્રાણીઓ દુસ્તર પણ ભવસમુદ્રને અલ્પકાળમાં તર્યા છે, તરે છે અને તરશે. (૭૫૬૬) તેથી હે ધીર ! જેના પ્રાપ્તિના મનોરથ પણ દુર્લભ છે, એવા સમ્યકત્વને પામીને આરાધનામાં સ્થિર મનવાળો તું પ્રમાદને કરીશ નહિ. (૭૫૬૭) અન્યથા પ્રમાદમાં પડેલા તારી આ પ્રસ્તુત આરાધના નિચે (માર્ગથી) ભ્રષ્ટ થયેલી નાવડીની જેમ “તડ” કરતી તૂટી (વિખરાઈ જશે. (૭૫૬૮) એમ સમ્યક્ત્વ નામનું છઠું પેટાદ્વાર કહ્યું. હવે શ્રી અરિહંત વગેરે છની ભક્તિનું સાતમું પટાદ્વાર કહીએ છીએ. (૭૫૬૯)
અનશસ્તિમાં શ્રી અરિહંતાદિ છની ભક્તિવિષયક સાતમું પેટદ્વાર-શ્રી અરિહંત, સિદ્ધ, ચૈત્ય, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુઓ—એ છને મોક્ષનગરના માર્ગમાં સાર્થવાહતુલ્ય માનીને, હે ક્ષપક, ! પ્રસ્તુત અર્થની (આરાધનાની) નિર્વિઘ સિદ્ધિ માટે તેઓને તારા હર્ષના પ્રકર્ષથી વિકસિત એવા હદયકમળમાં ભક્તિપૂર્વક સમ્યગ્ર ધારણ કર ! (૭૫૭૦-૭૧) એકલી શ્રી જિનભક્તિ પણ દુર્ગતિને રોકીને દુર્લભ એવાં મુક્તિપર્વતના સુખને ઉત્તરોત્તર પ્રાપ્ત કરાવવા સમર્થ છે, (૭૫૭૨) તો પછી પરઐશ્વર્યવાળા શ્રી સિદ્ધ, ચૈત્ય, આચાર્ય અને ઉપાધ્યાય વગેરેની ભક્તિ સંસારના કંદનું નિકંદન કરવામાં સમર્થ કેમ ન થાય ? (૭૫૭૩) (સામાન્ય) વિદ્યા પણ તેઓની ભક્તિથી (જ) સિદ્ધ થાય છે અને સફળ બને છે, તો નિર્વાણ (મોક્ષ)ની વિદ્યા શું (તેઓની) ભક્તિ નહિ કરનારને સિદ્ધ થશે ? (૫૭૪) આરાધનામાં નાયક (આરાધ્ય) એવા તેઓની ભક્તિ જે માણસ ન કરે, તે ઉખરભૂમિમાં વાવેલી કોદડાંગરની જેમ સંયમને નિષ્ફળ કરે છે. (૭૫૭૫) આરાધકની (આરાધ્યની) ભક્તિ વિના જે આરાધનાને ઈચ્છે છે, તે બીજ વિના ધાન્યને અને વાદળ વિના વર્ષને ઈચ્છે છે. (૭૫૭૬) વિધિપૂર્વક વાવેલા પણ અનાજને જેમ વર્ષા નિપાદક (ઊગાડનાર) બને છે, તેમ તપ, દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રગુણેને આરાધકની ભક્તિ સફળ કરે છે. (૭૫૭૭) શ્રી અરિહરતાદિ પૈકી એક એકની પણ કરાતી ભક્તિ સુખની પરંપરાને નિચે પ્રગટાવે છે. આ વિષયમાં કનકરથ રાજા દષ્ટાન્તભૂત છે. (૭૫૭૮) તે આ પ્રમાણે
શ્રી અરિહંતની ભક્તિ વિશે કનકરથ રાજાનો પ્રબંધ-જે નગરી ઉત્તમ પતિથી રક્ષણ કરાયેલી, સુંદર લાંબા નેત્રવાળી અને ઉત્તમ પુત્રવાળી સ્ત્રીની જેમ શેભે છે (નગરી પક્ષે પતિ એટલે રાજાથી સુરક્ષિત, ઉત્તમ લાંબી રચ્યા-શેરીઓવાળી અને ઉત્તમ વૃક્ષેથી શોભતી-એમ અર્થ કરવો.), તે મિથિલા નગરીમાં કનકરથ નામે રાજા