Page Text
________________
પાંચમું સર્વસંગવિન પટાદ્વાર
૪૧૭
પણ, આહારક લબ્ધિવાળે પણ અને સર્વ મેહને ઉપશમાવનારો પણ પ્રમાદવશ પડે છે, તે બીજાઓની તે વાત પણ શી કરવી ? (૭૪૯૨) અલ્પ આંતરાવાળી અંગુલિઓની હથેલીમાં રહેલા જળની જેમ પ્રમાદથી પુરુષના ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ–ચારેય (પુરુષાર્થો) નાશ પામે છે. (૭૪લ્ડ) જો આ ભવમાં એક વાર પણ કઈ જીવ આ પ્રમાદથી પરવશ થાય, તો દુઃખથી પરાભવ પામેલ તે લાખ-ક્રોડ ભ સંસારમાં ભટકે છે. (૯૪) આ પ્રમાદને નિરોધ નહિ કરવાથી સમગ્ર કલ્યાણને નિરોધ (અટકાવ) થાય છે અને પ્રમાદને નિરોધ કરવાથી સકળ કલ્યાણને પ્રાદુર્ભાવ થાય છે. (૭૫) એમ હે દેવાનું. પ્રિય (પક) ! આ ભવમાં પત્નીના નિગ્રહની જેમ પ્રમાદને નિરોધ તને હિતકર બનશે, તેથી તું તેમાં જ પ્રયત્નને કર ! (૭૪૯૬) એમ અનુશાસ્તિદ્વારમાં વિસ્તૃત અર્થસહિત અને ભેદ-પ્રતિભેદ સહિત પ્રમાદનિગ્રહ નામનું ચોથું પેટદ્વાર કહ્યું. (૭૪૭) હવે પ્રમાદના નિગ્રહમાં નિમિત્તભૂત સર્વ પ્રતિબંધત્યાગ નામનું પાંચમું પિટાદ્વાર સંક્ષેપથી કહું છું. (૭૪૯૮).
અનુશાસિતમાં પાંચમું સર્વસંગવર્જન પેટદ્વાર-શ્રી જિનવચનના જાણ પ્રતિબંધને આસક્તિરૂપ કહે છે. તે પ્રતિબંધ (આસક્તિ) દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવને આશ્રીને ચાર પ્રકારે છે. (૭૯) તેમાં અહીં સચિત્ત, અચિત્ત અને મિશ્ર–એમ દ્રવ્ય ત્રણ પ્રકારે છે. પુનઃ પ્રત્યેક (દ્રવ્ય) દ્વિપદ, ચતુષ્પદ અને અપદ-એમ ત્રણ ત્રણ પ્રકારે છે. (૭૫૦૦) એમ વિષયના ભેદથી તેના ભેદના જ્ઞાતા શાસ્ત્રોએ સંક્ષેપથી દ્રવ્યપ્રતિબંધ (૩૪૩=૯) નવ પ્રકારે કહ્યો છે. (૭૫૦૧) પહેલો પ્રકાર પુરુષ, સ્ત્રી, પોપટ વગેરેમાં બીજે ઘેડા, હાથી વગેરેમાં અને ત્રીજે પુષ્પ, ફળ વગેરેમાં–એમ તે સચિત્તદ્રવ્યગત (ભેદે જાણવા). (૭૫૦૨) ગાડ, રથ વગેરેમાં ચે; પાટ, પલંગ વગેરેમાં પાંચમો અને સુવર્ણ વગેરેમાં છઠ્ઠો–એ અચિત્તદ્રવ્યના ભેદ જાણવા. (૭૫૦૩) સાતમ અને આઠમો અનુક્રમે આભરણવસહિત પુરુષ વગેરેમાં અને (અંબાડી વગેરે) આભરણ સહિત હાથી વગેરેમાં જાણો, તથા નવમો ભેદ પુષ્પમાળા વગેરેમાં મિશ્રદ્રવ્યગત જાણવો. (૭૫૦૪) વળી ગામ, નગર, ઘર, હાટ વગેરેમાં (જે પ્રતિબંધ તે) ક્ષેત્રપ્રતિબંધ અને વસંત, શરદ વગેરે ઋતુઓમાં કે રાત્રિમાં-દિવસમાં (જે આસક્તિ તે) કાળ પ્રતિબંધ જાણવો. (૭૫૦૫) વળી સુંદર શબ્દ, ૩૫ વગેરેમાં ગૃદ્ધિ અથવા ક્રોધ-માન વગેરેને જે નિત્ય અત્યાગ (પક્ષ), તેને ભાવપ્રતિબંધ જાણો. (૭૫૦૬) આ કરાતો સર્વ પ્રકારને પણ પ્રતિબંધ (પરિણામે) આકરાં, દીર્ઘકાળ સુધીનાં દુઃખને દેનારે છે, એમ (જઈણે ) શ્રી જિનેશ્વરે કહેલાં શાસનમાં શાસ્ત્રમાં) સમ્યગ્દષ્ટિ એવા જ્ઞાનીઓએ જોયો છે. (૭૫૦૭) વળી જેટલા પ્રમાણમાં આ પ્રતિબંધ હોય, તેટલું દુઃખ અને થાય છે અને તેથી એને તજવો તે શ્રેષ્ઠ છે. (૭૫૦૮) એને ત્યાગ ન કરવાથી અનર્થની પરંપરાને ત્યાગ થતું નથી અને જે તે પ્રતિબંધને તજે તે તે અનર્થની પરંપરાને પણ અત્યંત ત્યાગ થાય છે. (૭૫૦૯) હા, પ્રતિબંધ પણ કરી ૫૩
| SR No. | 006043 |
| Book Title | Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhadrankarsuri |
| Publisher | Mahavir Jain S M P Sangh |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 636 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |