________________
આલેચના વિધાન દ્વારા
૨૭૫ પ્રાયશ્ચિત્ત સ્વીકારે. (૪૯૦૪) દર્શનગુણવાળો હું (દેષથી) સમ્યફ શુદ્ધ થયો ”—એમ શ્રદ્ધા કરે, ચારિત્રવંત વારંવાર તેવા દોષોને સેવે નહિ, તથા (વિકટના=) આલેચના કર્યા વિના મારું ચારિત્ર શુદ્ધ ન થાય, એમ સમજીને સમ્યગૂ આલેચે. ક્ષમાશીલ-આચાર્ય કઠોર વચન કહે તે પણ રોષ ન કરે. (૪૯૦૫-૬) દાન-તેને ગુરુ જે પ્રાયશ્ચિત્ત આપે તેને પૂર્ણ કરવા સમર્થ બને, અમાયી-પાપને છૂપાવે નહિ અને પશ્ચાત્તાપ નહિ કરનાર (આલેચના કરીને) પછી ખિન્ન ન થાય. (૪૯૦૭) તે કારણે સંવેગી અને પિતાને કૃતકૃત્ય માનનારા એવા સાધુએ (આત્માએ) આલેચના આપવી. (૪૯૦૮) (પછી એમ વિચારવું કે-) પરલેકમાં આ દોષના અપાયે અતિ આકરા (ભેગવવા પડે) છે, તેથી હું ધન્ય છું કે-જે મારા તે દોષને ગુરુ આ ભવમાં જ વિશુદ્ધ કરે છે. (૯૦૯) માટે પ્રાયશ્ચિત્તથી નિર્ભય બનવું અને પુનઃ દેને નહિ કરવામાં ઉદ્યમી (થવું), પણ (પ્રતિપક્ષી= ) વિપરીત નહિ થવું, (કારણ કે-) આવા (હવે કહું છું તેવા) સાધુને (આલેચના દેવા માટે) અગ્ય કહ્યો છે. (૧૦)
ચાલુ ત્રીજા પેટાદ્વારમાં આલેચકના દશ દશે-૧-ગુરુને ભક્તિ વગેરેથી વશ કરીને આલેચ, ૨-પિતાની નબળાઈ જણાવીને આલેચ, ૩-જે દેશે બીજાઓએ જોયા હોય તેને, ૪-કેવળ મોટા દેને, અથવા ૫-માત્ર સૂકમ દોષને જ આલેચ, ૬ગુપ્ત રીતે, અથવા ૭-મોટા અવાજમાં (કેલાહલમાં) આલેચ, ૮-ઘણુ ગુરુઓ પાસે આલેચ, ૯-અવ્યક્ત ગુરુની સમક્ષ આ ચે. અથવા ૧૦-પિતાના જેવા દેશે સેવનારા ગુરુ પાસે આલેચે. (એ આલેચકના દોષ જાણવા.) (૪૯૧૧).
૧. “મને પ્રાયશ્ચિત્ત થોડું આપે ”—એવા ઈરાદાથી પ્રથમ વૈયાવચ્ચ વગેરેથી ગુરુને વશ (આવર્જન) કરીને આલોચે. (૪૧ર) જેમ કે-(થડી આલેચના આપવા છતાં) “સંપૂર્ણ આલેખ્યું હશે” (એમ માનીને) આચાર્ય અને અનુગ્રહ કરશે,એવા ઈરાદાથી કેઈ આહારથી, પાણીથી, ઉપકરણથી કે વંદનથી ગુરુને આવેજિત કરીને આલેચના આપે. એ આલેચનાનો પહેલો દેવું. (૪૯૧૩-૧૪) જેમ કેઈ જીવિતનો અથ પુરુષ અહિતને (પણ) હિત માનતો જાણીને ઝેર પીવે, તેવી આ આલેચના પણ જાણવી (૪૯૧૫)
૨, આ ગુરુ આકરું પ્રાયશ્ચિત્ત આપનારા છે કે હલકું (ડું) આપે છે?એમ અનુમાને (માપ), અથવા મને નિર્બળ સમજીને થોડું પ્રાયશ્ચિત્ત આપે, એવા ઈરાદાથી (બચાવ માટે) ગુરુને કહે કે-“તે સાધુભગવતે ધન્ય છે, કે જેઓ ગુરુએ (નિસર) આપેલા (અથવા ઘણા ) તપને સારી રીતે ઉત્સાહથી) કરે છે. હું નિચે (નિહિણ= ) તુચ્છ (નિર્બળ) છું જેથી તપ કરવા સમર્થ નથી. (@૬-૧૭) આપ મારી શક્તિને, (ગહણ= ) ગૂદાની દુર્બળતાને અને અનાગ્યને જાણે છે, પણ આપના પ્રભાવે આ પ્રાયશ્ચિત્તને હું બહુ પૂર્ણ કરી શકીશ. (અર્થાત્ આવેલા પ્રાયશ્ચિત્તને કરવા હું અશક્ત છું.) (૪૯૧૮) એમ (પ્રથમ) ગુરુની સામે કહીને તે પછી શલ્યસહિત