________________
૨૦૪
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું ચિરકાળ વિલાપ કરીને પરિશ્રમથી ગાઢ થાકેલા શરીરવાળી, બે હાથમાં (હથેળીમાં) મૂકેલા (ઢાંકેલાં) મુખવાળી, અતિ આકરા દુઃખને અનુભવતી તેણીને, અશ્વ ખેલાવવા માટે ત્યાં આવેલા પ્રિયંકર નામના શ્રીપુરના રાજાએ કઈ રીતે જોઈ અને વિચાર્યું કે(૩૬૭૫-૭૬) શું શ્રાપથી ભ્રષ્ટ થયેલી આ કોઈ દેવી છે? અથવા કામદેવથી વિરહિત રતિ છે ? કઈ વનદેવી છે કે કેઈ વિદ્યાધરી છે ! (૩૬૭૭) એમ વિસ્મિત મનવાળા તેણે પૂછ્યું કે-હે સુતનું ! તું કેણ છે? અહી કેમ રહી (બેટી) છે? કયાંથી આવી છે? અને આવા સંતાપને કેમ ધરે છે ? (૩૬૭૮) પછી લાંબા-ઉષ્ણ વિશ્વાસથી ચંચલ (અલિત) ભાષાવાળી અને શેકવશ મીંચાએલાં નેત્રવાળી સુંદરીએ કહ્યું કે-હે મહા સાત્વિક ! સંકટોની પરંપરાને ઉભી કરવામાં સમર્થ વિધાતાને પ્રગને વશ પડેલી, મારા દુઃખસમૂહના હેતુભૂત આ હકીકતને (જાણવાથી) સર્યું. (૩૬૭૯-૮૦) (તે સાંભબીને) સંકટમાં પડેલી પણ “ઉત્તમ કુળમાં જન્મેલી (કુલીન) હોવાથી આ પિતાના વૃત્તાંતને કહેશે નહિ.”-એમ વિચારીને રાજા તેણીને કેમળ વાણીથી સમજાવીને મુશીબતે પિતાના ઘેર લાવ્યું અને અતિ આગ્રહથી ભેજનાદિ કિયા કરાવી. (૩૬૧-૨) તે પછી રાજા (તેના પ્રત્યેના) અનુરાગથી સત્પષના આચરણેપણથી (સજજનની નીતિરીન્દિી) સદાય તેનું સઘળું મન-ઈચ્છિત પૂર્ણ કરે છે. (૩૬૮૩) પછી “(રાજાનું) સન્માન કરતી હોવાથી અને પ્રેમપૂર્વક વાત કરતી હોવાથી” હવે આ પ્રસન્ન છે એમ સમજેલા રાજાએ એકાન્તમાં સુંદરીને કહ્યું કે-(૩૬૮૪) હે ચંદ્રમુખી ! શરીર અને મનની શક્તિને હરનારા પૂર્વે બનેલા વૃત્તાંતને ભૂલીને મારી સાથે ઈચ્છા મુજબ વિષયસુખને ભેગા ! (૩૬૮૫) હે સુતનુ! દીવાની જેતથી માલતીની માળા જેમ સૂકાય, તેમ શેકથી પેલી તારી કોમળ કાયારૂપી વેલડી નિત્ય રકાય છે. (૩૬૮૬) હે સુતનુ ! જનમનને આનંદ દેનારા (પણ) રાહુના ઉપદ્રવથી ઘેરાએલા શરદપૂર્ણિમાના ચંદ્રબિંબની જેમ જનમનને આનંદ દેનારું પણ શેકરૂપી (વિ) રાહુના ( પ= ) ઉપદ્રવથી પીડાએલું (તારું) યૌવન સૌભાગ્યને (આદરને) પામતું નથી. (૩૬૮૭) અતિ સુંદર પણ, મનગમતી પણ અને લેકમાં દુર્લભ પણ, ખેવાયેલી કે નાશ પામેલી વસ્તુને ડાહ્યા પુરુષે શેક કરતા નથી, (૩૬૮૮) માટે ઘણું કહેવાથી રાવ્યું. મારી પ્રાર્થનાને તું સફળ કર. પંડિતે પ્રસં ગોચિત પ્રવૃત્તિમાં જ ઉદ્યમ કરે છે. (૩૬૮૯) પછી કાનને અતિ કટુ, પૂર્વે કદી નહિ સાંભળેલું-એવું આ વચન સાંભળીને બતભંગના ભયથી મુંઝાતી, ગાઢ દુઃખથી વ્યાકૂળ મનવાળી તેણીએ કહ્યું કે-હે નરશિરોમણિ ! સુકુળમાં જન્મેલા, લેકમાં પ્રખ્યાત અને ન્યાયમાર્ગમાં પ્રેરક, તમારા જેવા શ્રેષ્ઠ પુરુષને પરસ્ત્રીનું સેવન અત્યંત અનુચિત, ઉભય લેકને (હિતને) નાશ કરવામાં સમર્થ અને ત્રણ લેકમાં પણ અપયશના પડહતુલ્ય છે. (૩૬૯૦ થી ૯૨) રાજાએ કહ્યું કે-હે કમળમુખી ! ચિર (સંચિત) પુણ્યના સમૂહે ભેટ કરેલા રત્નના નિધિને (અર્થાત્ મારા મોટા પુણ્ય મળેલી તને) ભેગવવાથી