________________
શ્રી સંગરંગશાળ ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : હાર પહેલું ઉદાયીનુપમારકને પ્રબંધ-પાટલીપુત્ર નગરમાં અત્યંત પ્રચંડ આજ્ઞાવાળે, જેને સામંતના સમૂહે નમ્યા છે, તે જગપ્રસિદ્ધ ઉદાયી નામે રાજા હતો. (
૩૫) અલ્પ માત્ર અપરાધમાં પણ તેણે એક રાજાનું સમગ્ર રાજ્ય હરી લીધું, (તેથી) તે રાજા 'તુ નાસી ગયા. (ઉપર૬) પછી તેનો એક પુત્ર ભમતે ભમતે ઉજજૈની નગરીમાં ગયા અને (ચકો= ) પ્રયત્ન (કાળજી) પૂર્વક ઉજજૈનના રાજાની સેવા કરવા લાગે. (૩૫ર૭) પછી તે ઉજૈનીના રાજાને ઘણીવાર ઉદાયી રાજાને (પાવરૂE) શાપ દેતે જોઈને તે રાજપુત્રે નમીને એકાંતમાં તેને વિનવ્યા. (૩૫૨૮) હે દેવ ! જે તમે મારા સહાયક થાઓ, તે હું તમારા શત્રુને હણું. રાજાએ તે કબૂલ્યું અને તેને મોટી આજીવિકા (ભેટ) આપી. (ઉપર) તેથી કંકજાતિના લોખંડની કાતરને (કટારીને) લઈને, તેને સારી રીતે છૂપાવીને તે ઉદાયી રાજાને મારવા ગયે. માત્ર છિદ્ર (લાગ) નહિ મળવાથી, અષ્ટમી-ચતુર્દશીએ પૌષધ કરતા ઉદાયી રાજાને રાત્રિએ ધર્મ સંભળાવવા માટે સૂરિજીને રાજમહેલમાં જતાં જોઈને તેણે વિચાર્યું કે હું આ સાધુઓને શિષ્ય થઈને (તેમની સાથે) રાજમંદિરમાં જઈને શીઘ ઈષ્ટ પ્રજનને સિદ્ધ કરું. (૩પ૩૦ થી ૩૨) પછી કંકની કટારીને છૂપાવીને એણે પ્રજ્યા સ્વીકારી અને અત્યંત વિનયાચારથી આચાર્યને અત્યંત પ્રસન્ન કર્યા. (૩૫૩૩) પછી એક પ્રસંગે રાત્રિએ પાષહવાળા રાજાને ધર્મકથા સંભળાવવા માટે આચાર્યને જતાં જોઈને અતિ વિનયભાવથી (ગુપ્ત રીતે) શીઘ કટારીને લઈને, સંથારા વગેરેને (સૂરિજીની ઉપધિને) હાથમાં ઉપાડીને આચાર્યની સાથે રાજમંદિરે જવા ચાલે, (૩૫૩૪-૩૫) અને “ચિરદીક્ષિત છે, સંયમને રાગી છે તથા સારી રીતે પરીક્ષિત (જાણેલે) છે.”—એમ માનીને સૂરિજીએ તેને રેક્યો નહિ, (એમ તે બને) રાજમંદિરમાં ગયા. (૩પ૩૬) અને તે પછી રાજાને પિષહ ઉચ્ચરાવીને, દીર્ધકાળ સુધી ધર્મકથા કહીને, રાત્રિએ સૂરિજી સૂતા. (૩૫૩૭) તેઓની સમીપમાં જ રાજા પણ તુર્ત ઊંઘી ગયો. પછી તેને ગાઢ ઊંઘેલા જાણીને તે દુષ્ટ શિષ્ય રાજાના ગળામાં તે કટારીને ભેંકીને ચાલી નીકળ્યા. પહેરગીરેએ “સાધુ છે” –એમ માની તેને જતે રેક નહિ. (૩૫૩૮-૩૯) પછી કંકકર્તરીથી છેદાયેલા રાજાના ગળામાંથી નીકળેલા લેહીના મોટા પ્રવાહથી ખરડાયેલા શરીરવાળા સૂરિજી તુર્ત જાગ્યા અને રાજાને મારી નાંખે જોઈને ચિંતવ્યું કે નિચે તે કુશિષ્યનું આ કર્મ છે, તેથી જો હું હવે પ્રાણને નહિ તજું, તે સર્વત્ર શાસનની નિંદા અને ધર્મને નાશ થશે, એમ ચિંતવીને અનશન વગેરે સર્વ (અંતિમ) વિધિ કરીને ઉત્સર્ગ અપવાદના વિધિમાં કુશળ તે મહાત્મા (સૂરિજી) તે જ કર્તરીને પિતાના ગળામાં ભેદીને કાળધર્મ પામ્યા. (૩૫૪૦ થી ૪૨) એમ આગાઢ કારણે શાથી, ફસાથી વગેરે પ્રગથી પણ મરવું તેને નિર્દોષ કહ્યું છે. હવે પંદરમા ભક્તપરિઝામરણને કહું છું. (૩૫૪૪)
પંદરમું ભક્તપરિજ્ઞા મરણદ્વાર–આ ભવમાં (સંસારમાં) પૂર્વે અનેક વાર અનેક