Page Text
________________
મનને અનુશાસ્તિ ચિત્ત સમાધિવાળું, સ્વવશ અને દુર્ગાનરહિત હોય, તે સાધુ નિરતિચાર સાધુતાની ધુરાને (ભારને) વિના શ્રમે વહન કરી શકે છે. (૧૭૮૮) આ ભુવનતલમાં તેઓ ધન્ય છે કે–સમાધિના બળે રાગ-દ્વેષને ચૂરનારા જે શરીરના પરમ આધારભૂત આહારની પણ ઈહા-ઈચ્છા (રાગને) કરતા નથી. (૧૭૮૯) વસ્તુસ્વરૂપના સમ્યગ જ્ઞાતા, હર્ષ, વિષાદ વગેરેથી અસ્પતિ (મુક્ત), એવા (સમાધિવાળા) જીવે ઘણું જન્મનાં બાંધેલાં કર્મોને પણ શીધ્ર મૂળમાંથી ઉખેડી નાંખે છે. (૧૭૯૦) તેથી ચિત્તને વિજય કરવારૂપ લક્ષણવાળી ભાવસમાધિ માટે પ્રયત્ન કરે ગ્ય છે. આ ભાવસમાધિ જ અહીં પ્રકૃતિ (ઉપયોગી) છે. હવે આ સંબંધમાં બહુ કહેવાથી સર્યું. (૧૭૯૧) એ પ્રમાણે શાસ્ત્રમાં કહેલી યુકિતઓવાળી અને પરિકમવિધિ વગેરે ચાર મુખ્ય દ્વારેવાળી આરાધનારૂપ સંવેગ રંગશાળાના પંદર પેટાદ્વારવાળા (પરિકમ નામના) પહેલા દ્વારમાં આ પાંચમું સમાધિ નામનું પેટદ્વાર કહ્યું. (૧૭૨–)
હવે ચિત્તના વિજયથી પ્રગટેલે આ સમાધિગુણ પણ, જે આરાધક વારંવાર મનને ન સમજાવે સ્થિર થાય નહિ, (૧૭૯૪) કારણ કે-જે વહાણના જેવું, ચિંતારૂપી સમુદ્રમાં પડેલું, પરિભ્રમણ કરતું, અજ્ઞાનરૂપી પવનથી પ્રેરાયેલું, દુર્ગાનરૂપી મોજાંથી અથડાતું અને મેહરૂપી આવર્ત (જમી)માં પડેલું, એવા ચિત્તને (વારંવાર) અનુશાસના(શિખામણ )રૂપી કર્ણધાર (નાવિક) સમ્યગ કાબૂમાં ન રાખે, તો તે સમાધિરૂપી શ્રેષ્ઠ માર્ગે કેવી રીતે ચઢે (ચાલે)? (૧૭૯૫-૯૬) તેથી દોષનો નાશ કરનારું અને ગુણેનો પ્રકાશ કરનારું, એવું ચિત્તનું અનુશાસન તેને હવે કહીએ છીએ. સુસમાધિવાળે તે અનુશાસન આ પ્રમાણે કરે. (૧૭૭)
છદ્ર તું મનને અનુશાસ્તિ દ્વારાહે ચિત્ત ! વિચિત્ર ચિત્રની જેમ તું પણ ઘણ રંગોને (વિવિધ–વિચારોને) ધારણ કરે છે, પણ એ પરાયી તાંતથી (પંચાતથી) તું તને પિતાને ઠગે છે. (૧૭૯૮) રુદન, ગીત, નાચ, હસવું આદિ વિકારથી જીવને મત્ત (ગાંડા) જેવા દેખીને, હે હૃદય ! તું (સઈ=) સ્વયં તેવું વર્તન કર, કે જેથી તું (બીજાઓને) હાંસીનું પાત્ર ન બને ! (૧૭) શું મેહસપથી ડસાયેલા, અતિ વ્યાકૂળ પ્રવૃત્તિવાળા, સામે રહેલા, અશાન્ત (અથવા અસત્ –મિથ્યા) રખેવા જગતને તું નથી જેતે ? કે જેથી વિવેકરૂપી મંત્રનું (જડીબુટ્ટીનું) તું સ્મરણ નથી કરતો ? (૧૮૦૦) હે ચિત્ત ! તું ચપલતાથી (શીધ્ર) રસાતળમાં પેસે છે, આકાશમાં પહોંચે છે અને સર્વ દિશાઓમાં પણ ભમે છે, છતાં એ દરેકથી અસંગત (અળગું) તું તે કેઈને સ્પર્શ કરતું નથી. (૧૮૦૧) હે હૃદય ! જન્મ, જરા અને મરણરૂપ અગ્નિથી સંસારરૂપી ભુવન સર્વ બાજુથી બળે છે, તેથી તું જ્ઞાન સમુદ્રમાં સ્નાન કરીને સ્વસ્થતાને મેળવ! (૧૮૯૨) હે હૃદય ! (પારધીની જેમ) સંસારના રાગરૂપી જાળવડે તે (વયં) મેટું બંધન કર્યું છે. તેથી પ્રસન્ન થઈને હવે તેમ કર, કે જેમાં તે બંધનનો શીધ્ર નાશ થાય. (૧૮૦૩) હે ચિત્ત!
| SR No. | 006043 |
| Book Title | Samveg Rangshala Mahagranth Gujarati Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhadrankarsuri |
| Publisher | Mahavir Jain S M P Sangh |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 636 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |