________________
૯૦
શ્રી સંવેગર ગશાળા ગ્રંથના ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલુ
કરવાં, શ્રી જિનશાસન દ્વારા પરમ શમરસની પ્રાપ્તિ અને સંવેગના સારભૂત સામાયિક, સ્વાધ્યાય તથા ધ્યાનમાં એકરસિકતા, (૧૫૭૫) એ વગેરે ઉત્તર ઉત્તર ગુણસમૂહને સમ્યગ્ આરાધતા, અતૃપ્ત, બુદ્ધિમાન, એવા કુલિન ગૃહસ્થ સમયને વીતાવે. (૧૫૭૬) એથી જેમ કેાઈ પગલે પગલે મેટા પણ પર્યંત ઉપર ચઢે, તેમ ધીર પુરુષ આરાધનારૂપી પવ ત ઉપર સમ્યક્ સમારુઢ થાય. (૧૫૭૭) એ પ્રમાણે ધમના અથી ગૃહસ્થના વિશેષ આચારો અહી સુખી કહ્યા. હવે સાધુ સંબંધી તે (વિશેષ આસેવનશિક્ષા) સંક્ષેપમાં કહીએ છીએ. (૧૫૭૮) સાધુના વિશિષ્ટ આચારધર્મ :-સિદ્ધાન્તના જ્ઞાતાઓએ કહેલી માત્ર સાધુની જે પ્રતિદિનની ક્રિયા, તેને જ વિશેષ આસેવનક્રિયા પણ કહી છે. તે આ પ્રમાણે જાણવી. (૧૫૭૯) પ્રતિલેખના, પ્રમાના, ભિક્ષાચર્યાં, આલેચના, ભોજન, પાત્ર ધાવાં, વિચાર ( સ્થંડિલે જવુ...), સ્થંડિલ ( શુદ્ધિ ) અને પ્રતિક્રમણ કરવું, વગેરે. (૧૫૮૦) વળી જે ‘ ઇચ્છાકાર-મિથ્યાકાર ’ વગેરે ઉપસ'પદા સુધીની સુવિહિત જનને યોગ્ય દશધા સામાચારી (તેનું પાલન કરે,) (૧૫૮૧) સ્વયં ભણે, અન્યને ભણાવે અને તત્ત્વને પણ પ્રયત્નથી વિચારે. જો આ વિશેષ આચારોમાં આદર ન હેાય, તે તે મુનિ વ્યસની ( મિથ્યા આાદતવાળા ) છે. (૧૫૮૨) એમ ગણુ-દોષની પરીક્ષા કરીને તથા ગ્રહણુશિક્ષારૂપે જ્ઞાનને મેળવીને, ક્ષણ ક્ષણુ આસેવનશિક્ષાને અનુસરવુ. (૧૫૮૩) એ પ્રમાણે સામાન્યતયા ધર્મના સઘળાય અથી આ, આ અવાન્તરભેદો સહિત જે બન્ને પ્રકારની શિક્ષા કહી તેનાથી યુક્ત હોય, તે આરાધનામાં એકચિત્તવાળાનુ (તા પૂછ્યું જ) શું? (૧૫૮૪) ધર્માથી ને પણ પૂના આચારોના ( દૃઢ ) અભ્યાસ વિના એમ જ વિશેષ આરાધના શકય નથી. (૧૫૮૫) તે કારણે તે ( વિશેષ ) આરાધનાના અથી એ સ` રીતે આ કહી તે શિક્ષાઓમાં પ્રયત્નપૂક યત્ન કરવા, હવે આ પ્રસંગથી સયુ`. (૧૫૮૬) એમ ધર્માંપદેશથી મનેહર અને પરિક વિધિ વગેરે ચાર મુખ્ય દ્વારાવાળી આરાધનારૂપ સંવેગ રંગશાળાના પંદર પેટાદ્વારવાળા પહેલા (પરિક`) દ્વારનુ`. આ ત્રીજી શિક્ષાદ્વાર ભેદ(પ્રભેદ)પૂર્ણાંક સમાપ્ત થયુ. (૧૫૮૭-૮૮)
ચેાથુ' વિનયદ્વાર :-પૂર્વોક્ત (અને ) શિક્ષાઓમાં ચતુર પણ આરાધક વિનય વિના કૃતાર્થ ન થાય, માટે હવે વિનયદ્વાર કહીએ છીએ. (૧૫૮૯) વિનય પાંચ પ્રકારના કહ્યો છે. જ્ઞાન-દર્શન અને ચારિત્રમાં વિનય, ચોથે તપવિનય અને છેલ્લે ઉપચારવિનય. (૧૫૯૦) તેમાં જ્ઞાનના વિનય ૧-કાલ, ૨-વિનય, ૩-મહુમાન, ૪–ઉપધાન, પ–અતિન્હવણુ તથા ૬-વ્યંજન, છ-અ અને ૮-તદ્રુભય, એમ આઠ પ્રકારે છે. (૧૫૯૧) દ’વિનય (પણ) નિઃશ'કિત, નિષ્ઠાંક્ષિત, નિવિ`તિગિચ્છા, અમૂઢદૃષ્ટિ, ઉપબૃંહણા, સ્થિરીકરણ, વાત્સલ્ય અને પ્રભાવના, એ આડ પ્રકારે જાણવા. (૧૫૯૨) પ્રણિધાનપૂર્વીક જે ત્રણ ગુપ્તિ અને પાંચ સમિતિઓને આશ્રીને ઉદ્યમ કરે, તેને (અષ્ટધા) ચારિત્રવિનય થાય. (૧૫૯૩) તપમાં તથા તપના રાગી તપસ્વીઓમાં ભક્તિભાવ, બીજા અતપસ્વીઓની હીલનાને ત્યાગ અને શક્તિ અનુસાર પણ તપને ઉદ્યમ, આ તપવિનય જાણવા. (૧૫૯૪)