________________
૮૦
શ્રી સંવેગરંગશાળા ગ્રંથને ગુજરાતી અનુવાદ : દ્વાર પહેલું છેકરાઓએ વિઘોને (પરભને) કરવા છતાં તેને નહિ ગણતે સુરેન્દ્રદત્ત સકળ કળાઓને ભણ્યા. (૧૩૮૫)
એકદા મથુરાનગરીમાં પર્વતરાજાએ પિતાની પુત્રીને પૂછ્યું, પુત્રી ! તને જે વર ગમે (તે કહે), તેની સાથે પરણાવું. (૧૩૮૬) તેણીએ કહ્યું, હે તાત! ઈન્દ્રદત્તના પુત્રે કળાકુશળ, શૂરા, ધીરા અને સારા રૂપવાળા સંભળાય છે. (૧૩૮૭) જે કહે તે સ્વયમેવ
ત્યાં જઈને રાધાવેધદ્વારા હું તેમાંથી એકની સારી રીતે પરીક્ષા કરીને તેને વરૂં ! (૧૩૮૮) રાજાએ તે સ્વીકાર્યું, ત્યારે તેણીએ ઘણી રાજઋદ્ધિ સાથે ઈન્દ્રપુર નગરમાં જવા પ્રયાણ કર્યું. (૧૩૮૯) તેને આવતી સાંભળીને પ્રસન્ન થએલા ઈન્દ્રદત્ત રાજાએ પિતાની નગરીને વિચિત્ર ધ્વજાઓ બંધાવીને સુશોભિત કરાવી. (૧૩૯૦) તે પછી આવેલી તે કન્યાને સુંદર ઉતારે અપાવ્યો અને ભેજનદાન વગેરે ઉચિત પ્રવૃત્તિ પણ કરી. (૧૩૯૧) તેણીએ રાજાને વિન કે-તમારે જે પુત્ર રાધાને વધશે, તે જ મને પરણશે, એ કારણે જ હું અહીં આવી છું (૧૩૨) રાજાએ કહ્યું, હે સુતનુ ! એટલા (એક) જ ગુણથી તું (પરીક્ષાને) આયાસ કરીશ નહિ, કારણ કે-મારા સઘળાય પુત્ર પ્રત્યેક શ્રેષ્ઠ ગુણોવાળા છે. (૧૩૩) તે પછી તુ ઉચિત પ્રદેશમાં જમણ ડાબાં ભમતા ચક્રની પંક્તિવાળો, મસ્તકે ધારણ કરેલી પુત્રી (રાધા)વાળો, મોટો સ્તંભ ઊભે કરાવ્ય (૧૩૯૪) અને ત્યાં અખાડે કર્યો, મંચ ગોઠવ્યા, ચંદ્રઆ બાંધ્યા અને હર્ષથી ઉછળતા ગાત્રવાળો રાજા આવીને ત્યાં બેઠો. (૧૩૯૫) નગરલોકે આવ્યા, રાજાએ પોતાના પુત્રને લાવ્યા અને તે રાજપુત્રી પણ વરમાલાને લઈને આવી. (૧૩૯૬) તે પછી સર્વમાં મેટા શ્રીમાલીને રાજાએ કહ્યું, હે વત્સ! આ કાર્ય કરીને મારા મનોવાંછિતને સફળ કર, નિજકુળને ઉજવળ કર, પવિત્ર રાજ્યને પરમ ઉન્નતિને પમાડ, જયપતાકાને ગ્રહણ કર અને શત્રુઓનું વિપ્રિય કર. (આશાઓને તોડી નાખ.) એમ કુશળતાથી શીધ્ર રાધાવેધને કરીને તું પ્રત્યક્ષ રાજ્યલક્ષ્મી જેવી આ નિવૃત્તિ નામની રાજપુત્રીને પરણ! (૧૩૯૭ થી ૯) એમ કહેવાથી તે રાજપુત્ર ક્ષોભ પામેલ નષ્ટ શોભાવાળા (ઝંખવાયેલ), પ્રવેદથી ભિંજાએલો ( છૂટેલા પ્રદવાળે), ચિત્તથી શૂન્ય બનેલે, દિનમુખ અને (પાઠાંતર ૦ mmછું= ) દીન ચક્ષુવાળે, છૂટતા કચ્છવાળ (ગભરાપેલ), નિસ્તેજ (ગાત્ર) શરીરવાળે, (પાઠાંતર નરરિઝવત્તક) સત્વ અથવા મરદાઈથી મુક્ત, લજજા પામેલે, ઉતરી ગયેલા મિથ્યાભિમાનવાળ, નીચે જેતે પુરુષાર્થને (પેશાબ ધાતને ) છેડતે, દઢ બાંધ્યું હોય તેમ થાંભલાની જેમ સ્થિર ઊભે રહ્યો. (૧૪૦૦-૧૪૦૧) પુનઃ પણ રાજાએ કહ્યું, હે પુત્ર ! સંક્ષેભને છોડીને ઈચ્છિત કાર્યને સાધ, તારે આ કાર્ય કેટલું માત્ર છે? (અર્થાત્ આમાં શું મુંઝાય છે ?) (૧૪૦૨) હે પુત્ર ! તેઓ સંક્ષેભ પામે, કે જે કળાઓમાં અતિ નિપુણ ન હોય, નિષ્કલંક કળાઓના ભંડાર તારા જેવાને વળી સંક્ષેભ શા માટે? (૧૪૦૩) (રાજાએ) એમ કહેવાથી ધિઠ્ઠાઈ કરીને લેશ પણ ચતુરાઈ વિનાના શ્રીમાલીએ કંપતા હાથે મુશ્કેલીએ ધનુષ્ય ઉપાડ્યું, અને શરીરનું સર્વ બળ