________________
વંકચૂલની કથા પ્રસિદ્ધ છે કે-ઊણાં છળેથી ઉછળે.” (અધુર છલકાય.) (૧૦૧૩) ધન અ૯૫ છતાં પણ ચારવાથી મારે શી સંપત્તિ થશે? અતિ મેટા પણ બિંદુથી કંઈ સમુદ્ર ન ભરાય ! (૧૦૧૪) એમ વિચારીને) તુર્ત તે ઘરને છોડીને મોટા આશયવાળો તે સકળ નગરમાં પ્રસિદ્ધ દેવદત્તા વેશ્યાને ઘેર ગયો: (૧૦૧૫) અને ખાત્ર પાડવામાં (કયકરણ7) અભ્યાસી તે ખાત્ર પાડીને, ત્યાં રત્નથી રમણીય ભી તેવાળા અને સતત ઝગમગતા દીપકવાળા વાસગૃહમાં પેઠે. (૧૦૧૬) (ત્યાં તેણે) તે ગણિકાને અત્યંત કોઢ રેગથી નિર્બળ (થાકેલા) અને ભયંકર શરીરવાળા એક પુરુષની સાથે શય્યામાં સુખે ઊઘેલી જોઈ(૧૦૧૭) અરે રે! જુઓ, આવા ધનના વિસ્તારવાળી પણ આ અનાર્ય (વેશ્યા) ધનને માટે આ રીતે કેઢીને પણ આદર કરી રહી છે. (૧૦૧૮) અથવા તે હું અનાર્ય છું, કે જે આની પાસેથી પણ ધન લેવા ઈચ્છું છું, માટે આ ધનથી સયું, મેટા ધનાઢ્યના ઘેર જાઉં ! (૧૦૧૯) એમ વિચારી સમગ્ર વેપારીઓમાં મુખ્ય શેઠના ઘરમાં ખાત્ર પાડીને ધીમા પગલે શીધ્ર ભુવનમાં પડ. (૧૦૨૦) અને ત્યાં બે હાથે ખડી અને સંપુટને (વહીને) પકડીને પુત્રની સાથે (અનુવણ= ) ક્ષણ ક્ષણના પણ (લેખગ= ) હિસાબને કરતા (માગતા ) શેઠને જે. (
૧૨૧) અને અહીં હિસાબમાં (ઘટતો) એક વસે (ટાંક) કઈ રીતે નહિ મળવાથી રોષે ભરાયેલા શેઠે (પુત્રને) કહ્યું, હે કુલને ક્ષય કરનાર કાળ! (૧૯૨૨) મારી નજરથી દૂર જા, ક્ષણ પણ ઘરમાં રહીશ નહિ. આટલે મેટો ધનને નાશ હું સગા બાપનો પણ સહન નહિ કરું. (૧૯૨૩) એમ બોલતા અને પ્રચંડ કેધથી લાલ થયેલી આંખોના ક્ષેભ(કટાક્ષ)વાળા તેને જોઈને આશ્ચર્ય પામેલા પલ્લીપતિએ વિચાર્યું કે-(૧૦૨૪) જે એક વસાને નાશ (ઘટ) જેઈને પુત્રને પણ કાઢી મૂકવા ઈચ્છે છે, તે જે ઘર ચોરાયું એમ જાણે, (૧૦૨૫) તે નિચે ધનનાશ થવાથી લાગેલા હૃદયના આઘાતથી મરે. માટે (મારે પણ) એ રીતે કૃપણના બાપ એવા આને માર એગ્ય નથી. (૧૯૨૬) માટે રાજમહેલમાં જઈને ત્યાંથી ઈચ્છા પ્રમાણે ગ્રહણ કરું, હાથીની તૃષ્ણા (તણુરિયર) અતિ અલ્પ પ્રવાહના (નાનાં ઝરણાના) પાણીથી શમે જ નહિ. (૧ ૦૨૭) તેને એમ વિચારતાં રાત્રિ પૂર્ણ થઈ અને પૂર્વ દિશા સન્મુખ કંકુ-કેસરના તિલક જે અરુણોદય થયે. (૧૨૮) તે પછી ધીમે ધીમે ત્યાંથી પાછા ફરી તે અરણ્યમાં ગયે અને પુષ્ટ શરીરવાળી ગેધાને (ઘોને લઈને તે (પુનઃ) નગરમાં આવ્યો. (૧૯૨૯) રાજભવનમાં ચઢવા માટે તેના (ઘના) પૂંછડે બાંધેલા મજબૂત દેર સાથે પિતાને બાંધીને તેણે ઘને (ઊંચે) ફેકી અને મજબૂત પગના ટેકાથી ઘરની ભીંતને ઉલ્લંઘીને મહેલ ઉપર ચઢ. પછી પ્રસન્ન મનવાળે તે પલ્લીપતિ ઘેને છોડીને ધીમેથી મહેલમાં પેસવા માંડે. ત્યાં તે વેળા રાજા પ્રત્યે ક્રોધે ભરાયેલી, (પહેલા) મણિના અલંકારેની કાતિના સમૂહથી અંધકારને દૂર કરતી, શામાં સૂતેલી એવી રાજાની પટ્ટરાણી વંકચૂલને જોઈને આ પ્રમાણે બોલવા લાગી. (૧૦૩૦ થી ૩૩) હે ભદ્ર! તું કેણ છે?