Page Text
________________
ક સમયસાર દર્શન અનુભવથી જ જણાવવા યોગ્ય જેનો પ્રગટ મહિમા છે એવો વ્યક્ત (અનુભવગોચર), નિશ્ચલ, શાશ્વત, નિત્ય કર્મકલંક-કદમથી રહિત-એવો પોતે સ્તુતિ કરવા યોગ્ય દેવ વિરાજમાન છે.
શુદ્ધનયની દૃષ્ટિથી જોવામાં આવે તો સર્વ કર્મોથી રહિત ચૈતન્યમાત્ર દેવ અવિનાશી આત્મા અંતરંગમાં પોતે બિરાજી રહ્યો છે. આ પ્રાણી-પર્યાયબુદ્ધિ બહિરાત્મા–તેને બહાર તૂટે છે તે મોટું અજ્ઞાન છે.
કળશ-૧૩ શ્લોકાર્થ એ રીતે જે પૂર્વકથિત શુદ્ધનયસ્વરૂપ આત્માની અનુભૂતિ છે તે જ ખરેખર જ્ઞાનની અનુભૂતિ છે એમ જાણીને તથા આત્મામાં આત્માને નિશ્ચળ સ્થાપીને, ‘સદા સર્વ તરફ એક જ્ઞાનધન આત્મા છે' એમ દેખવું. પહેલા સમ્યગ્દર્શનને પ્રધાન કરી કહ્યું હતું. હવે આ શુદ્ધનયના વિષયસ્વરૂપ આત્માની અનુભૂતિ છે તે જ સમ્યજ્ઞાન છે. સારાંશ: (૧) અબદ્ધસ્કૃષ્ટ, અનન્ય, નિયત, અવિશેષ અને અસંયુક્ત આત્માની અનુભૂતિ શુદ્ધના
છે, અને એ અનુભૂતિ આત્મા જ છે, એ પ્રમાણે એક આત્મા જ પ્રકાશમાન છે.
શુદ્ધનય, આત્માની અનુભૂતિ અને આત્મા-બધા એક જ છે-અલગ અલગ નથી. (૨) બદ્ધપૃષ્ટાદિ ભાવોના અભૂતાર્થ થવાથી એ આત્માની અનુભૂતિ થઈ શકે છે. આ
વાતને પાંચ દૃષ્ટાંતો વડે સમજાવી છે. (૩) (૧) અબદ્ધસ્કૃષ્ટ-આત્માની પરથી ભિન્નતા બતાડે છે.
(૨) અનન્ય-અનેક દ્રવ્યપર્યાયોથી-નર-નારકાદિ પર્યાયોથી ભિન્ન બતાડે છે. (૩) નિયત-ષટગુણી-હાની વૃદ્ધિરૂપ પર્યાય-તથા નિરંતર જેનો સ્વભાવ ઘટવું
વધવું છે એવા ઔપથમિક ભાવ, ક્ષાયોપથમિક ભાવરૂપ પર્યાય અને
ક્ષાયિકભાવરૂપ પર્યાયથી ભિન્ન છે એમ બતાડયું છે. (૪) અવિશેષ-ગુણભેદથી ભિન્ન બતાડયો છે. (પ્રદેશભેદ)
(૫) અસંયુક્ત-રાગાદિ વિકારી પર્યાયોથી અસંયુક્ત બતાડયો છે. (૪) આ પાંચ બોલમાં બે દૃષ્ટિઓનો ઉલ્લેખ છે.
(૧) સંયોગથી, પર્યાયથી કે ભેદના પક્ષથી જોવાની દૃષ્ટિ (૨) સ્વભાવની સમીપ જઈને જોવાની દૃષ્ટિ (૧) દષ્ટિ અશુદ્ધનય, અભૂતાઈનય, વ્યવહારનયની દૃષ્ટિ છે. (૨) દૃષ્ટિ શુદ્ધનય, ભૂતાર્થનય, પરમશુદ્ધનિશ્ચયનયની દૃષ્ટિ છે.
(૭૧)
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |