Page Text
________________
કરી સમયસાર દર્શન Spe સારાંશ :
પરમભાવ : શુદ્ધોપયોગરૂપ શુદ્ધભાવ પરમભાવ છે. અપરમભાવ : શુભાશુભભાવરૂપ અશુદ્ધભાવ અપરમભાવ છે.
પરમભાવ અને અપરમભાવને ત્રણ પ્રકારથી ઘટિત કરી શકાય. (૧) આત્માનુભવી સમ્યગ્દષ્ટિ જ્ઞાની પુરુષ શ્રદ્ધાની અપેક્ષા પરમભાવમાં સ્થિત છે. એટલે
એમને દેશના લબ્ધિ વ્યવહારનું કોઈ વિશેષ પ્રયોજન નથી રહ્યું; કારણ કે સમજવા યોગ્ય ત્રિકાળી ધ્રુવ ભગવાન આત્માને તે સમજી ગયા છે અને અનુભવ પણ કરી લીધો છે.
અજ્ઞાની મિથ્યાષ્ટિ અપરમભાવમાં સ્થિત છે. એ આત્માને નથી સમજતા એટલે એમને આત્માનું સ્વરૂપ સમજાવવાળો વ્યવહારનય પ્રયોજવાન છે.
મુખ્યરૂપથી સમજાવવું તો અજ્ઞાની ને જ છે અને વ્યવહારની ઉપયોગીતા પણ સમજવામાં સમજાવવામાં જ વધુ છે. આખરે વ્યવહાર નિશ્ચયનો પ્રતિપાદક તો છે.
એટલે નિશ્ચયને નહીં જાણવાવાળાને તો વ્યવહારમાર્ગને સમજવું સમજાવવું - પ્રયોજનવાન છે. (૨) શુભોપયોગ અને શુદ્ધોપયોગની અપેક્ષા ચોથા ગુણસ્થાને અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ, પાંચમા
ગુણસ્થાને અણુવૃતી અને છઠ્ઠા ગુણ સ્થાને વર્તતા મહાવૃત્તિ મુનિરાજ શુભોપયોગના સમયમાં અપરમભાવમાં સ્થિત છે અને અનુભવના કાળમાં તથા સાતમાથી આગળ
ગુણસ્થાનોમાં સ્થિત શુદ્ધોપયોગી પરમભાવમાં સ્થિત છે. (૩) છદ્મસ્થ અને વીતરાગી-સર્વજ્ઞની અપેક્ષા બારમા ગુણસ્થાનસુધીના બધા જ જ્ઞાની
અથવા બધા જ જ્ઞાની-અજ્ઞાની છદ્મસ્થ અપરમભાવમાં સ્થિત છે અને તેમાં ગુણસ્થાનથી લઈને આગળના બધા જ વીતરાગી-સર્વજ્ઞ પરમભાવમાં સ્થિત છે; કારણ કે અંતિમ પાકથી ઉતરેલી શુદ્ધ સુવર્ણ સમાન શુદ્ધતા તો તેમના પર જ ઘટીત થાય છે.
અહીં કઈ ભૂમિકામાં કેટલી શુદ્ધિ હોય છે અને કેટલો રાગ હોય છે એ બતાવ્યું છે.
જે ભૂમિકામાં જેટલો રાગ-વ્યવહાર રહે છે તે ભૂમિકામાં તે રાગ-વ્યવહાર એ કાળે જાણવામાં આવતો પ્રયોજનવાન છે.
એ પ્રમાણે જે ભૂમિકામાં જેટલી શુદ્ધિ વિધમાન હોય છે, તે પણ માત્ર જાણવામાં આવતી પ્રયોજનવાન છે. શુદ્ધનય જાણવામાં આવતો પ્રયોજનવાન છે અને વ્યવહારનય એ કાળે જાણવામાં આવતો પ્રયોજનવાન છે.
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |