Samaysara Darshan

SR No.: 006042
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 248
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 18 MB

Page 32

સમયસાર દર્શન થાય 'સમયસાર ગાથા - ૩ |
સમયના દ્વિવિધપણામાં બાધા છે, શોભાસ્પદ તો એકત્વ જ છે.
एयत्तणिच्छयगदो समओ सत्वत्थ सुंदरो लोगे । बंधक हा एयते तेण विसंवादिणी होदि ॥३ ॥ એકત્વનિશ્વય-ગત સમય સર્વત્ર સુંદર લોકમાં;
તેથી બને વિખવાદિની બંધનકથા એકત્ત્વમાં ૩ ગાથાર્થ એકત્ત્વનિશ્ચયને પ્રાપ્ત જે સમય છે તે લોકમાં બધે ય સુંદર છે તેથી એકત્ત્વમાં બીજાની સાથે બંધની કથા વિસંવાદ – વિરોધ કરનારી છે. " પ્રત્યેક પદાર્થ પોતામાં જ શોભા પામે છે, પરની સાથે બંધની કથા, મિલાવટની વાત વિસંવાદ કરનારી છે; એટલે જો વિસંવાદથી બચવું હોય તો એકત્ત્વને અપનાવવું શ્રેયકર છે.
- ભાવાર્થ નિશ્ચયથી સર્વ પદાર્થ પોતપોતાના સ્વભાવમાં સ્થિર રહે જ શોભા પામે છે. પરંતુ જીવ નામના પદાર્થની અનાદિકાળની પુદ્ગલકર્મ સાથે નિમિત્તરૂપ બંધ- અવસ્થા છે; તે બંધાવસ્થાથી આ જીવમાં વિસંવાદ ખડો થાય છે તેથી તે શોભા પામતો નથી. માટે વાસ્તવિક રીતે વિચારવામાં આવે તો એકપણું જ સુંદર છે; તેનાથી આ જીવ શોભા પામે છે. *
ટીકા - અહીં ‘સમય’ શબ્દથી સામાન્યપણે સર્વ પદાર્થ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે “સમય” એટલે એકી ભાવે (એકત્ત્વપૂર્વક) પોતાના ગુણપર્યાયોને પ્રાપ્ત થઈ જે પરિણમન કરે તે સમય છે. તેથી ધર્મ - અધર્મ – આકાશ- કાળ – પુદ્ગલ – જીવદ્રવ્ય સ્વરૂપ લોકમાં સર્વત્ર જે કોઈ જેટલા જેટલા પદાર્થો છે તે બધા ય નિશ્ચયથી (નક્કી) એકત્વ નિશ્ચયને પ્રાપ્ત હોવાથી જ સુંદરતા પામે છે, કારણ કે અન્ય પ્રકારે તેમાં સર્વસંકર આદિ દોષ આવી પડે. કેવા છે તે સર્વ પદાર્થો? પોતાના દ્રવ્યમાં અંતર્મગ્ન રહેલ પોતાના અનંત ઘર્મોના ચક્રને (સમુહને) ચુંબે છે – સ્પર્શે છે, તો પણ જેઓ પરસ્પર એકબીજાને સ્પર્શ કરતા નથી, અત્યંત નિકટ એકક્ષેત્રાવગાહરૂપે રહ્યા છે તો પણ જેઓ સદાકાળ પોતાના સ્વરૂપથી પડતા નથી, પરરૂપે નહિ પરિણમવાને લીધે અનંત વ્યક્તિતા નાશ પામતી નથી માટે જેઓ ટંકોત્કીર્ણ જેવા શાશ્વત) સ્થિત રહે છે અને સમસ્ત વિરુદ્ધ કાર્ય તથા અવિરુદ્ધ કાર્યના હેતુપણાથી જેઓ હંમેશાં વિશ્વને ઉપકાર કરે છે – ટકાવી રાખે છે. આ પ્રમાણે સર્વ પદાર્થોનું ભિન્ન ભિન્ન એકપણું સિદ્ધ થવાથી જીવ નામના સમયને
(૧૫)