Page Text
________________
સમયસાર દર્શન પ
ર છે. જીવ જે સમયે જાણે તે જ સમયે પરિણમે એવી ઉત્પાદ - વ્યય - ધૃવરૂપ સત્તા
એ જીવનું સ્વરૂપ છે. (૨) દર્શન-શાન સ્વરૂપ પરિણમન સહિત છે. ચેતન્યસ્વરૂપપણાથી નિત્ય-ઉધોતરૂપ નિર્મળ
સ્પષ્ટ દર્શનજ્ઞાન જ્યોતિ સ્વરૂપ છે. અહીં પણ પરિણમનની વાત છે, ત્રિકાળી ધ્રુવની વાત નથી. આ દર્શન એટલે સામાન્ય ઉપયોગ અને જ્ઞાન એટલે વિશેષ ઉપયોગ.
ચૈતન્યનું પરિણમન દર્શન-જ્ઞાન સ્વરૂપ છે. (૩) અનંત ધર્મોમાં રહેલા એકધર્મીપણાને લીધે તેને દ્રવ્યપણું પ્રગટ છે. અનંત ધર્મોની
એકતા તે દ્રવ્યપણું છે. અહીં તો બધા ધર્મોની વાત છે. એકલો ધ્રુવ એમ નહીં, પણ ઉત્પાદ, વ્યય, ધ્રુવ આદિ અનંત ધર્મોથી તેનું એકપણું પ્રગટ છે. તે પ્રમાણ જ્ઞાનનો
વિષય છે. (૪) અક્રમવર્તી અને ક્રમવર્તી એવા ગુણપર્યાયો સહિત છે. ક્રમરૂપ અને અક્રમરૂપ પ્રવર્તતા
અનેક ભાવો જેનો સ્વભાવ હોવાથી જેણે ગુણપર્યાયો અંગીકાર કર્યા છે. ક્રમે પ્રવર્તે તે
પર્યાય અને અક્રમે પ્રવર્તે તે ગુણ છે. (૫) સ્વ-પર સ્વરૂપને પ્રકાશવાનું સામર્થ્ય હોવાથી તેને સમસ્ત રૂપને પ્રકાશનારું
એકરૂપપણું છે. પોતાનું જ્ઞાન કરે અને પરદ્રવ્યના આકારનું જ્ઞાન કરે એવું સ્વ-પરને
પ્રકાશવાનું એનું સામર્થ્ય છે. (૬) અસાધારણ ચેતન્યગુણના સદ્ભાવના લીધે તથા પરદ્રવ્યોના વિશેષ ગુણોના અભાવને
લીધે પર દ્રવ્યોથી ભિન્ન છે. અન્ય દ્રવ્યના ખાસ ગુણોનો આત્મામાં અભાવ હોવાને
લીધે અને અસાધારણ ચેતન્યસ્વભાવના સદ્ભાવને લીધે અન્યદ્રવ્યોથી જીવભિન્ન છે. (૭) અન્ય દ્રવ્યોથી અત્યંત એકક્ષેત્રાવગાહ હોવા છતાં પોતાના ભિન્ન ક્ષેત્રપણે રહેતો એક
ટંકોત્કીર્ણ ચૈતન્યસ્વરૂપ જ રહેવાનો સ્વભાવ છે. અનંત અન્ય દ્રવ્યોના ક્ષેત્રથી ભિન્ન છે, જ્યાં આત્મા છે ત્યાં અનંત પરમાણુ, આકાશ, કાળ, ધર્મ, અધર્મ બધું જ છે
છતાં પોતે ચૈતન્યસ્વરૂપ જ રહે છે. સારાંશ: (૧) સાત બોલથી જીવનાસ્વરૂપને કહીચરિત-દર્શન-જ્ઞાનસ્થિતિ વ્યાખ્યાકરતાંકેવળજ્ઞાનને
ઉત્પન્ન કરનારી ભેદજ્ઞાનજ્યોતિની વાત કરી છે. સર્વ પરદ્રવ્યોથી ભિન્ન પડી, દર્શનશાન સ્વભાવમાં નિયતવૃત્તિ-એટલે ત્રિકાળ જે આત્મતત્ત્વ તેની સાથે એકત્તપણે
વર્તવાપણું છે તે ભેદજ્ઞાન છે. આવું ભેદજ્ઞાન કેવળજ્ઞાનની ઉત્પત્તિનું કારણ છે. (૨) સર્વ પદાર્થોના સ્વભાવને પ્રકાશે તે કેવળજ્ઞાન છે. એવા કેવળજ્ઞાનને ભેદજ્ઞાનજ્યોતિ
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |