________________
ઘણા સ્વાનુભૂતિ
સરખા હોવા છતાં પણ તેમાં કોઈ દરિદ્રી અને કોઈ શ્રીમંત દેખવામાં આવે તેથી
કર્મોનો સદ્ભાવ પણ સિદ્ધ થાય છે. (૧૬) ચૈતન્ય, જગતથી જુદું આશ્ચર્યકારી તત્ત્વ છે; જગત સાથે તેને કાંઈ મેળ નથી.
ચેતનદેવનો સ્વભાવ ચૈતન્ય! ચેતન દેવ છે માટે તેને જો. દ્રવ્યદષ્ટિસ્વભાવમાં એકત્ત્વ ને પરથી વિભક્ત એવી ભેદજ્ઞાનની ધારા-પ્રગટ કરવી. દૃષ્ટિ, જ્ઞાન અને ચારિત્ર સ્વરૂપે રમણતા કરતાં સ્વભાવનો કર્તા પોતે સ્વભાવનો કર્તા, વિભાવનો
અકર્તા પર પદાર્થને તો કરી શકતો જ નથી. (૧૭) કર્તા બુદ્ધિ અનાદિની છે, કર્તબુદ્ધિ તોડીને જ્ઞાતાબુદ્ધિ કર્યા પછી સ્વભાવની ધારા
જેમ ઉગ્ર થતી જાય છે તેમ વિભાવ પણ અલ્પ અલ્પથતો જાય છે અને વીતરાગદશા
પ્રગટ થાય છે. (૧૮) સુખ પ્રગટ કરવાનો-આત્માનુભૂતિ પ્રગટ કરવાનો ઉપાયક્રમ આ પ્રમાણે જ છે
- (૧) પાત્રતા (૨) અભ્યાસ(૩) યથાર્થનિર્ણય (૪) ભેદજ્ઞાન (૫) આત્માનુભૂતિ. (૧૯) સ્વાનુભૂતિ-આત્માનુભૂતિ એ જ જિન-શાસન છે. તે પ્રગટ કેમ થાય તેનો ઉપદેશ
પાત્ર જીવોને નિમિત્ત છે. (૨૦) સમ્યગ્દર્શન-પર્યાય પ્રગટ કરવાની અપેક્ષાએ ઉપાદેય છે, પણ ખરી રીતે તો
સમ્યગ્દર્શનનો વિષય જે ધ્રુવદ્રવ્ય છે તે દૃષ્ટિ અપેક્ષાએ ઉપાદેય છે. જ્ઞાનનો શેય, શ્રદ્ધાનો શ્રદ્ધેય, ધ્યાનનો ધ્યેય... એ ધ્રુવ દ્રવ્ય-પરમપરિણામિક ભાવસ્વરૂપ જે આત્મા છે તે ઉપાદેય છે. ત્યાં દૃષ્ટિ એકાગ્ર થતાં આત્માનુભૂતિ થાય છે.
(૧૮૬)
