________________
સ્વાનુભૂતિ બહાના હેઠણ પણ જીવ પરિણામમાં એકત્ત્વ કરે છે.
પર્યાયમાત્રની ગૌણતા કરો. અનુભવ થયો કે નહિ થયો, આ નહિ જુઓત્રિકાળી વસ્તુ જ હું છું. (૧૨) વિકલ્પો પર આપણો અધિકાર કેવો છે એ તો વિચારો ! કયા વિકલ્પોને રોકવા
ઈચ્છે તો રોકી શકે છે? કયા વિકલ્પોની જાતી બદલાવવા ઈચ્છે તો બદલાવી શકે છે? અશુભ-શુભ-શુદ્ધ-કયા? તો પછી એની માલિકી કેવી? વિકલ્પનું સ્વામીત્વ
તોડવું એ જ મૂળ વાત છે. પ્રથમ રાગ નહિ, રાગની રૂચી તૂટવી જોઈએ. (૧૩) સમજ...! નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધને નહિં સમજવાથી નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ
ક્રિયા કરે છે-આ જ મોટી ભૂલ છે. નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ સહજ જ થાય છે. કોઈના કરવાથી થતા નથી. નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધનું જ્ઞાન થવું જરૂરી છે. કેવળજ્ઞાનને લોકાલોક નિમિત્ત છે, લોકાલોકને કેવળજ્ઞાન નિમિત્ત છે. આવો નિમિત્ત
નૈમિત્તિક સંબંધ છે. (૧૪) પરિણામમાં તીવ્ર અશુભ પરિણામ હોય અથવા ઉત્કૃષ્ટમાં ઉત્કૃષ્ટ શુદ્ધ પર્યાય હોય,
મારામાં કાંઈપણ બગાડ-સુધાર નથી થતો. હું તો એવો ને એવો જ એકરૂપ છું. (૧૫) સ્વયં પરિણમનશીલ સ્વ-પરની પર્યાયોને શું બદલવી છે? અને શું કામ બદલવી
છે? તથા કેવી રીતે બદલવી છે? એવી સમજ આવવાથી પોતાની સમજ સાથે પોતાના ગુણોના નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ દેખવાથી આત્માનું અપૂર્વકાર્ય સહજ જ પ્રસિદ્ધ થઈ જાય છે. પર્યાયમાં જોવાની છે પોતાની યોગ્યતા.. પોતાની તે સમયની યોગ્યતા પ્રમાણે જ પર્યાય ઉત્પન્ન થાય છે. જ્ઞાનની પર્યાય પણ તે સમયની યોગ્યતા પ્રમાણે જ જાણે છે-એમ બધી પર્યાયમાં સમજવું. અને દ્રવ્યમાં જોવાનું છે પોતાનું ત્રિકાળી સામર્થ્ય..
“હું તો અનંતશક્તિઓના પિંડ છું' પરમાં તો એને જોવાનું છે જ નહિ. (૧૭) અજ્ઞાની ને એમ થાય છે કે પર્યાય છે ને! પર્યાય છે તો ખરીને ! એમ પર્યાય ઉપર
જોર આપવાથી દ્રવ્ય ઉપર જોર આપી શક્તા નથી. પર્યાય દૃષ્ટિ વિનેશ્વર! દ્રવ્યદૃષ્ટિ
જિનેશ્વર ! (૧૮) રાગ, પણ એક સમય પૂરતો સત્ છે, એને ખસેડવા જશે તો તે પોતે ખસી જશે.
તેને તેમાં રહેવા દે, તું તારામાં રહે. તું રાગરહિત પૂર્ણ શુદ્ધ સ્વભાવ છો એ નહિ ભૂલ. તો રાગ સ્વયં જ ચાલ્યો જશે. આત્માની રૂચી હોય તો રાગ ભલે થતો થાય...
(૧૬) પવાલા
(૧૭૪