________________
સ્વાનુભૂતિ વર્તમાન જ્ઞાન પર્યાય સ્વભાવમાં અભેદરૂપે પરિણમી જાય છે. મિથ્યાત્વનો નાશ કેમ થાય? અને ઊંધી માન્યતા અને અનાદિનાં પાપ કેમ ટળે તેનો આ ઉપાય છે. સુખની પર્યાય કેમ પ્રગટ થાય તેની આ વાત છે. સરળ, સહજ અને સુગમ ઉપાય છે. [(૧૦) પ્રવચન સાર ગાથા ૪૩ આ વાત સમજાવે છે.]
ભાાં જિને કર્મો ઉદયગત નિયમથી સંસારીને,
તે કર્મ હોતાં મોહી-રાગી-દ્વેષી બંધ અનુભવે.” ભાવાર્થ સંસારી સર્વ જીવોને કર્મનો ઉદય છે, પરંતુ તે ઉદય બંધનું કારણ નથી. જો કર્મ નિમિત્તક ઈષ્ટ-અનિષ્ટ ભાવોમાં જીવ રાગ-દ્વેષી-મોટી થઈ પરિણમે તો બંધ થાય છે. આથી એ વાત સિદ્ધ થઈ કે જ્ઞાન, ઉદયપ્રાપ્ત પૌદગલિક કર્મો કે કર્મના ઉદયથી ઉત્પન્ન દેહાદિની ક્રિયાઓ બંધનું કારણ નથી, બંધના કારણ કેવળ રાગ-દ્વેષ-મોહ ભાવો છે. માટે તે ભાવો સર્વ પ્રકારે ત્યાગવા યોગ્ય છે. સારભૂત (૧) દરેક સમયે કર્મનો ઉદય છે. (૨) દરેક સમયે કાંઈપણ પરિસ્થિતિનું નિર્માણ થાય છે. (૩) ત્યાં દૃષ્ટિ જતાં પર્યાયમાં શુભાશુભ ભાવ થાય છે.
સર્વ સંસારી જીવોને પ્રત્યેક સમયે આ પ્રમાણે હોય જ છે. હવે જો જીવ એ ક્રિયા સાથે જોડાય છે (મોહ અને રાગ-દ્વેષથી) તો દુઃખને અનુભવે છે અને નવો કર્મ બંધ થાય છે.
આચાર્ય એમાંથી છૂટવાનો રસ્તો બતાવે છે. (૪) ભેદજ્ઞાન દ્વારા એ બધાથી તારું લક્ષ હટાવી લે. એ બધું પર દ્રવ્યનું પરિણમન-સ્વતંત્ર,
ક્રમબદ્ધ અને તેની યોગ્યતા પ્રમાણે છે? (૫) તારા ચૈતન્ય સ્વભાવને સ્મરણમાં લાવ-હું જ્ઞાન આનંદ સ્વરૂપ ભગવાન આત્મા છું.” (૬) દરેક સમયે આજ ભેદજ્ઞાન-આજ નિર્ણય અને મોહ અને રાગ-દ્વેષથી જોડાવું નહિ. (૭) જો સતત મહાવરાથી આ ભેદજ્ઞાનની ધારા બે ઘડી ધારાવાહી ચાલુ રહે તો સમ્યગ્દર્શન
આત્માના અનુભવ-આનંદના સંવેદન સહિત થાય જ.
(૧૬૪
