Page Text
________________
રાજ રષ્ટિનો વિષય
પ ઉત્પાદ-વ્યય રહિત છે, એકલો વીર્યનો પિંડ પ્રભુ છે. આત્મા એકલો ચૈતન્ય દળરૂપ છે, તેનાથી અનંત કેવળજ્ઞાન ચાલ્યું આવે છે. આત્મા એકલો ધ્રુવ છે, પરિણમન રહિત છે.
દ્રવ્યાર્થિકનયનું પ્રયોજન એકલા ધ્રુવને જાણવાનું છે. જે જ્ઞાનનો પર્યાય ધ્રુવને જાણવા ચાહે છે એ ધ્રુવમાં પરિણમન નથી. આ આત્મા અનંત ગુણનો પિંડ પડ્યો છે. નિર્મળ પર્યાય, ક્ષાયિક સમ્યકત્ત્વની પર્યાય, યથાખ્યાત ચારિત્રની પર્યાય પણ વસ્તુમાં કયાં છે? સંસાર પર્યાયનો વ્યય અને કેવળ પર્યાયનો ઉત્પાદ-બંને ધ્રુવમાં નથી. આ અનાદિ-અનંત ધ્રુવ વસ્તુને જિનવર દેહમાં રહેવા છતાં પણ જાણી લીધી છે-દેખી લીધી છે. સંપૂર્ણ દ્રવ્યને એક સમયમાં જોઈ લીધું છે, એમ કહે છે.
આ દ્રવ્યની દૃષ્ટિ થઈ કે દ્રવ્ય સિદ્ધ-અવસ્થારૂપ, કેવળજ્ઞાનરૂપ પરિણમે છે. સિદ્ધસ્વરૂપનો પિંડ જ આત્મા છે. પર્યાયમાં સિદ્ધ થાય છે. વસ્તુપણે સિદ્ધ-સ્વરૂપ જ આત્મા છે. દ્રવ્ય તો ધ્રુવ અનાદિ-અનંત સિદ્ધ છે, પરમાત્મા સ્વરૂપ છે. તેમાં અનંત પરમાત્મા બિરાજે છે. વસ્તુ પૂરી વીતરાગ પિંડ છે. તેને ભગવાન પરમાત્મા અરિહંત તીર્થકરદેવે જોઈ લીધેલ છે. વસ્તુ ઉત્પાદ-વ્યય રહિત છે. જાણનારી ભલે પર્યાય છે. પણ જાણેલી વસ્તુ ધ્રુવ છે. તેને વીતરાગ, નિર્વિકલ્પ, આનંદરૂપ સમાધિદ્વારા તદ્ભવ મોક્ષના સાધક એવા જિનવર દેવે દેહમાં પણ જાણી લીધી છે. એમ નથી કે મોક્ષ થશે ત્યારે જાણશે. અહીં ને અહીં જાણી લીધું છે કે આ ધ્રુવ છે.
ભાઈ ! જેમાં પરિણામ નથી. આહાહા!... ગજબ વાત છે. દ્રવ્ય પરમાત્મા એવા ને એવા ત્રિકાળ છે, એવો વીતરાગ સામધિના બળથી અનુભવ કર-એમ શિષ્યને પણ ભગવાન કહે છે.
[(૨) ગાથા ૬૫ હવે નિશ્ચયનયથી બંધ-મોક્ષ કર્મ કરે છે-એમ કહે છે :__- बंधु वि मोक्खु वि सयलु जिय जीवहं कम्मु जणेइ ।
अप्पा किंपि वि कुणइ णवि णिच्छउ एउं भणेई ॥६६॥ અન્વયાર્થ: હે જીવ! જીવોને બંધ અને મોક્ષ બધુંય કર્મ કરે છે. આત્મા બંધમોક્ષ સ્વરૂપને કાંઈ પણ કરતો નથી, એ પ્રમાણે નિશ્ચયનય કહે છે.
ભાવાર્થ અનુપચરિત અસભૂત વ્યવહારનયથી દ્રવ્યબંધ તેમ જ અશુદ્ધ નિશ્ચયનયથી ભાવબંધ તથા બંને નયોથી દ્રવ્યભાવરૂપ મોક્ષને પણ જો કે જીવ કરે છે તો પણ શુદ્ધ પરિણામિક પરમભાવગ્રાહક શુદ્ધ નિશ્ચયનયથી કરતો જ નથી એમ નિશ્ચયનય કહે છે.
(૯૩),
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |