Page Text
________________
- દષ્ટિનો વિષય (૩) “પરમાત્મા પ્રકાશ”
(દ્રષ્ટિનો વિષય)
ગાથા ૪૩.
भावभावहिं संजुवउ भावाभावहिं जो जि ।
देहि जि दिट्ठउ जिणवरिहिं मुणि परमप्पउ सो जि ॥४३॥ હવે જે પર્યાયાર્થિકનયથી ઉત્પાદ વ્યયથી સંયુક્ત હોવા છતાં પણ દ્રવ્યાર્થિકનયથી ઉત્પાદ વ્યયથી રહિત છે તે જ પરમાત્માને જિનવરે નિર્વિકલ્પ સમાધિના બલથી દેહમાં પણ દેખ્યો છે એમ કહે છે.
અન્વયાર્થઃ જે ભાવાભાવથી સંયુક્ત છે, ભાવાભાવથી રહિત છે અને જેને જિનવરે દેહમાં પણ દેખ્યો છે તે પરમાત્માને જ તું પરમાત્મા જાણ.
ભાવાર્થ જે પર્યાયાર્થિકનયથી ઉત્પાદવ્યયરૂપે (ભાવાભાવરૂપે) પરિણત છે (પરિણમેલો છે), દ્રવ્યાર્થિકનયથી ભાવાભાવથી (ઉત્પાદવ્યયથી) રહિત છે અને તે જ ભવે મોક્ષની સાધક એવી આરાધનમાં સમર્થ એવી એક (કવલ) વીતરાગ નિર્વિકલ્પ આનંદરૂપ સમાધિ વડે જિનવરે દેહમાં પણ જેને દેખ્યો છે તે પરમાત્માને જ તું જાણ અર્થાત્ વીતરાગ પરમ સમાધિના બલથી અનુભવ.
વિશેષ પ્રવચનઃ જો કે પર્યાયાર્થિક નયથી, ભગવાન આત્માકારણ શુદ્ધ ધ્રુવ પ્રભુનેઅવસ્થાનું ઉત્પાદ-વ્યય થવું, અર્થાત્ પૂર્વ અવસ્થાનો અભાવ તે વ્યય અને નવી અવસ્થાનું થવું તે ઉત્પાદ છે. તો પણ પર્યાયનું પરિણમન દ્રવ્યમાં નથી. પરથી તો ભિન્ન જ છે, પણ પર્યાય પણ વસ્તુમાં નથી. વસ્તુમાં કર્મ નથી, શરીર નથી, પુણ્ય-પાપનો ભાવ નથી, ઉત્પાદ-વ્યયરૂપ પર્યાય વસ્તુમાં નથી.
સુવર્ણના આભૂષણમાં, સુવર્ણમાંથી કડાની અવસ્થા થઈ પછી કુંડળાદિ થયાં; છતાં સુવર્ણ ઉત્પાદ-વ્યય રહિત છે, એવી રીતે આત્મદ્રવ્યમાં પરિણમન નથી-તે કહે છે.
આત્મા એકલો ધ્રુવ પિંડ છે, તેમાં રાગ, વિકલ્પ, ઉત્પાદ-વ્યય નથી; તેથી તે બધા ઉપરનું લક્ષ છોડી દે. વસ્તુ ઉત્પાદ-વ્યયના પરિણમન વિનાની છે. પર્યાયાર્થિક નયથી ઉત્પાદ-વ્યય સહિત છે. તોપણ દ્રવ્યાર્થિકનયથી ઉત્પાદ-વ્યય રહિત છે. વસ્તુ અનાદિઅનંત છે, છે અને છે. તેમાં અવસ્થાનું થવું અને નાશ થવો-તે અંતરમાં નથી, ધ્રુવમાં નથી. આ કોના ઘરની વાત છે? આ આત્મદ્રવ્ય છે, ચિર્ધન છે, ધ્રુવ છે, પ્રત્યક્ષ છે, નિત્ય છે,
(૯૧)
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |