________________
sessesse%%સમયસાર દર્શન B eeeeee
(૧) પાત્રતા (૨) અભ્યાસ-સત્સંગ અને સ્વાધ્યાય (૩) તત્ત્વનો યથાર્થ નિર્ણય (વિકલ્પ સહિત) (૪) ભેદજ્ઞાન (૫) આત્માનુભૂતિ (નિર્વિકલ્પ) .
ત્રણ લોકમાં અનંત જીવ છે. તે સર્વ દુઃખથી ભય પામી સુખ મેળવવા ઈચ્છે. છે. આત્માનું હિત સુખ છે. તે આકુળતારહિત છે. મોક્ષમાં આકુળતા નથી, તેથી મોક્ષમાર્ગમાં-તેના ઉપાયમાં વ્યસ્ત રહેવું જોઈએ. અરિહંત-સિદ્ધ દશા એ મોક્ષનું સ્વરૂપ છે.
ભાવલિંગી સંતોનું જીવન મોક્ષમાર્ગ છે.
તીર્થકરોએ ઉપદેશ પણ મોક્ષ અને મોક્ષના ઉપાયનો કર્યો છે. આ ઉપદેશ એ ભગવાનનું ધર્મ-તીર્થ છે અને તેનું જીવો દ્વારા અનુસરણ એ જ સર્વોદય-તીર્થ છે. (૨૦) વસ્તુના અનેકાન્ત સ્વરૂપને બતાવનાર વીતરાગની વાણી તે સ્યાદ્વાદ છે. ત્યાં
સાચું નિરૂપણ એ નિશ્ચય અને ઉપચરિત નિરૂપણ તે વ્યવહાર છે. આ નિશ્ચય-વ્યવહારનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજવા જેવું છે. બધા અનુયોગોનો સાર “વીતરાગતા” છે.
આવી રીતે સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગ-જૈન દર્શન આ વીસ મુદ્દામાં સંક્ષિપ્તમાં સમજાવ્યો છે.
(
2
)
