________________
સોળ કારણ ભાવના
(શ્રી. રત્નકદંડ શ્રાવકાચાર (ગુજરાતી) પાનાનં. ૨૩૦-૨૩૧ પ્રમાણે સંક્ષિપ્ત વિવરણ) ૧. દર્શન વિશુધ્ધિ ભાવના
હે ભવ્ય જીવો! આ દુર્લભ મનુષ્ય જન્મમાં પચ્ચીસ દોષ રહિત દર્શન વિશુધ્ધિ નામની ભાવના ભાવો. સમ્યગ્દર્શનનો નાશ કરવાવાળા દોષોનો ત્યાગ કરવામાં જ સમ્યગ્દર્શનની ઉજ્જવળતા છે. ત્રણ મૂઢતા, આઠ મદ, છ અનાયતન, શંકાદિ આઠ દોષ-એ સાચા શ્રધ્ધાનને મલિન કરવાવાળા પચ્ચીસ દોષ છે, તેમનો દૂરથી જ ત્યાગ કરો. ૨. વિનય સંપન્નતા ભાવના
પાંચ પ્રકારનો વિનય, જેવો ભગવાનના પરમાગમમાં કહ્યો છે તે રીતે કરવો જોઈએ. દર્શન વિનય, જ્ઞાન વિનય, ચારિત્ર વિનય, તપ વિનય, ઉપચાર વિનય – એ પાંચ પ્રકારના વિનયને ભગવાન જિનેન્દ્રએ જિનશાસનનું મૂળ કહ્યું છે. જ્યાં પાંચ પ્રકારનો વિનય નથી ત્યાં જિનેન્દ્રના ધર્મની પ્રવૃત્તિ જ નથી. એટલા માટે જિનશાસનના મૂળ વિનયરૂપ જ રહેવું યોગ્ય છે.
૩. શીલવ્રર્તષ્વનતીચાર ભાવના
અતિચાર રહિત શીલને પાળવું જોઈએ. શીલને મલિન કરવું ન જોઈએ. ઉજ્જવળ શીલ જ મોક્ષના માર્ગમાં મહાન સહાયક છે. જેને ઉજ્જવળ શીલ છે તેને મોક્ષના માર્ગમાં ઇન્દ્રિયો, વિષય, કષાય, પરિગ્રહ આદિ વિઘ્ન કરી શકતાં નથી.
૪. અભિા જ્ઞાનોપયોગ ભાવના
આ દુર્લભ મનુષ્ય જન્મમાં પ્રતિક્ષણ જ્ઞાનોપયોગ રૂપ જ રહેવું જોઈએ. સમ્યજ્ઞાન વિના એક ક્ષણ પણ વ્યતીત ન કરો. જે અન્ય સંકલ્પવિકલ્પ સંસારમાં ડૂબાડવાવાળા છે તેમનો દૂરથી જ પરિત્યાગ કરો.
ભાવના ભવનાશીની
..૨૨..
