________________
ચાર સમવાય આવી જાય છે. અને પાંચમાં સમવાય-નિમિત્ત-ની હાજરી હોય છે. પણ બીજા દ્રવ્યના પરિણમનમાં આ નિમિત્ત દ્રવ્ય કાર્યકારી
નથી.
ઉપર્યુક્ત વ્યવસ્થિત વ્યવસ્થાના સિધ્ધાંતો ને આધારે-આ જગતમાં પ્રત્યેક વર્તમાન વર્તતી પળે જે જે દ્રવ્ય જ્યાં જ્યાં છે, જે જે
અવસ્થામાં છે તે બધું જ વ્યવસ્થિત છે. -ભુતકાળમાં જગતમાં જે જે સમયે જે કંઈ બની ગયું એટલે કે જે જે દ્રવ્ય
જ્યાં જ્યાં હતું, જે જે અવસ્થામાં હતું તે તે બધું જ વ્યવસ્થિત હતું. -ભવિષ્યકાળમાં જે કંઈ થતું રહેશે- એટલે કે જે જે સમયે જે જે દ્રવ્ય
જ્યાં જ્યાં હશે, જે જે અવસ્થામાં હશે, તે બધું જ વ્યવસ્થિત હશે. -આમ કેમ? એવા પ્રશ્નને સ્થાન નથી. ૧૪) જગતમાં બધા દ્રવ્યો પોતાનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ ટકાવીને પરિણામી રહ્યા છે.
આ જગતમાં રહેલા અનંત જીવોમાં એક એક જીવ, અનંતાઅનંતા પુદ્ગલ પરમાણમાં એક એક પરમાણુ અને બાકીના ચારે દ્રવ્યો-સૌ દ્રવ્યગુણ- પર્યાયાત્મક સ્વરૂપે છે. બધા જ દ્રવ્યો અનંતગુણ, શકિતઓના અખંડ-અભેદ-એકરૂપ પીંડ તરીકે અનાદિકાળથી પોતાનું અસ્તિત્વ સ્વતંત્રપણે ટકાવી રહ્યા છે. અને બધા જ દ્રવ્યોનું સમયે સમયે સ્વતંત્ર પરિણમન થઈ રહ્યું છે. એક એક દ્રવ્ય સ્વયંમાં પરિપૂર્ણ અને પરથી નિરપેક્ષ છે. ૧૫) બધા જ દ્રવ્યોનું પરિણમન ક્રમબધ્ધ (નિશ્ચિત) જ છે.
જે દ્રવ્યનું, જે ક્ષેત્રે, જે કાળે, જે ભાવે, જે નિમિત્તથી, સર્વજ્ઞ ભગવાને જોયું છે તેમ જે પરિણામન થવાનું છે, તે દ્રવ્યનું તે ક્ષેત્રે, તે કાળે, તે ભાવે, તે નિમિત્તે, તે જ પ્રમાણે પરિણમન થાય છે. તેમાં દેવેન્દ્ર, નરેન્દ્ર કે જિનેન્દ્ર કાંઈ પણ ફેરફાર કરી શકતા નથી. કેવળજ્ઞાનમાં બધા જ દ્રવ્યોની ત્રણકાળની પર્યાયો જણાય છે. અને અનંત કેવળી ભગવંતો જગતને
ભાવના ભવનાશીની
૧૧.,