________________
શ્રી મહાવીર દર્શન (૧૩) જે જીવ ભૂતાર્થનો આશ્રય કરે છે તે જીવ નિશ્ચયથી સમ્યગ્દષ્ટિ છે. ત્રિકાળી પૂર્ણ આનંદસ્વરૂપ જે જ્ઞાયકભાવ, છતો પદાર્થ, શાશ્વત ચીજ આત્મા છે તે ભૂતાર્થ છે. જે જીવ તેનો આશ્રય કરે એટલે કે તેની સન્મુખ થાય તે નિશ્ચયથી સમ્યગ્દષ્ટિ છે. કર્મ-રાગ, ગુણ-ગુણીના ભેદ એ સધળો વ્યવહાર છે તે અસત્યાર્થ છે, જૂઠો છે. કેમ કે કર્મ, રાગ અને ગુણભેદ એ ત્રિકાળી વસ્તુમાં નથી. ધ્રુવ વસ્તુ જે અનાદિ-અનંત, અસંયોગી, શાશ્વત, ભૂતાર્થ વસ્તુ-જેમાં સંયોગ, રાગ, પર્યાય કે ગુણભેદ નથી એવા અભેદની દષ્ટિ કરવી, આશ્રય કરવો એ સમ્યગ્દર્શન છે.
(૧૪) શુદ્ધ, બુદ્ધ, ચૈતન્યધન, સ્વયંજયોતિ સુખધામ, અનંતદર્શનજ્ઞાન તું, અવ્યાબાધ સ્વરૂપ” બીજું કહીએ કેટલું કર વિચાર તો પામ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર કહ્યું છે.
આત્મા શુદ્ધ કહેતાં પવિત્ર છે. જે પર્યાય તેનો શુદ્ધ તરીકે સ્વીકાર કર્યો તેના માટે શુદ્ધ છે. બુદ્ધ એટલે જ્ઞાનસ્વરૂપ છે, માત્ર જાણનાર છે, કરનાર નથી. ચૈતન્યધન કહેતાં અસંખ્ય પ્રદેશી છે. સર્વજ્ઞ સિવાય બીજે ક્યાંય આવી વાત નથી. સ્વયંજ્યોતિ એટલે સ્વયંસિદ્ધ વસ્તુ છે. કોઈએ ઉત્પન્ન કરી હોય કે કોઈથી નાશ થાય (પામે) એવી ચીજ નથી, તે સુખધામ છે એટલે આનંદનું અતીન્દ્રિય આનંદનું ધામ છે. આવો આત્મા અભેદ એકરૂપ ભૂતાર્થ વસ્તુ છે. તેને કર વિચાર તો પામ” એટલે કે જ્ઞાનની પર્યાયમાં સ્વસંવેદન વડે આવા જ્ઞાયકને લક્ષમાં લે, તેની પ્રતીતિ કરે તો નિર્વિકલ્પ અનુભવ થાય. તેની પ્રાપ્તિ થાય. પોતાના અનંત ગુણોમાં વ્યાપેલું અભેદ, અખંડ જે ધ્રુવતત્વ, એની દષ્ટિ કરવી એ નિશ્ચય સમ્યગ્દર્શન છે.
(૧૫) એક સમયમાં અભેદ, અખંડ, નિર્મળાનંદ જે આત્મવસ્તુ છે તે ભૂતાર્થ એટલે છતોછતો-છતો વિદ્યમાન પદાર્થ સત્ય છે.તેનો આશ્રય કરવાથી સમ્યગ્દર્શન સમ્યજ્ઞાન અને વિતરાગી શાંતિની પ્રાપ્તિના પ્રયોજનની સિધ્ધિ થાય છે તેથી તે મુખ્ય છે એનો સઘળો જે વ્યવહાર છે તે અસત્યાર્થ છે, તેના આશ્રયે પ્રયોજનની સિધ્ધિ થતી નથી તેથી તે ગૌણ છે, લક્ષ કરવા યોગ્ય કે આશ્રય કરવા યોગ્ય નથી.
(૧૬) રાગ અને આત્મા બંનેનું ભેદવિજ્ઞાન કરી ધ્રુવ ત્રિકાળી પરમાનંદસ્વરૂપે પરમાત્માનો પુરુષાર્થ વડે આશ્રય કરનાર ભૂતાર્થદર્દીઓને તે ચૈતન્યસૂર્ય જ્ઞાયકબિંબ બર્વિભૂત થાય છે, પ્રગટ થાય છે અને તેથી સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન આદિ શુદ્ધ પર્યાય ઉત્પન્ન થાય છે.
(૧૭) પ્રગટ ત્રિકાળી ભગવાનનો જે આશ્રય લે તેને નિશ્ચયથી સમગદર્શન થાય છે. જેવું અંદર પૂર્ણ સત્ય સ્વરૂપ પડયું છે, તેનો અનુભવ કરીને પ્રતીતિ કરે તેને નિશ્ચયથી સમ્યગ્દર્શન થાય છે છે. આ જૈન ધર્મ છે. અરે ! લોકોએ નવા નવા વાડાબાંધી, જૈનધર્મનું મૂળતત્ત્વ આખું પીંખી ' 'નાખ્યું છે.
૭૮