Page Text
________________
જિક
શ્રી મહાવીર દર્શન અલ્પ હિંસા છે. અરે ! શ્રધ્ધા અપેક્ષા એ લડાઈ વખતે પણ અહિંસક છે. કેમ કે તેને અંશે શુધ્ધ ચેતના પરિણામ વર્તે છે, જેટલે અંશે શુધ્ધ ચેતના પરિણામ વર્તતા હોય તેટલે અંશે લડાઈ વખતે પણ જીવદયા વર્તી રહી છે, અને મિથ્યાષ્ટિ જીવને જરાપણ શુધ્ધ ચેતના પરિણમી નથી તેથી તેને જીવરક્ષાના ભાવ વખતે પણ જીવહિંસા જ છે. આ તો અંતરંગ શુધ્ધ ચેતના પરિણામ ઉપરથી માપ છે, શરીરની ક્રિયા તો દૂર થઈ પરંતુ પુણ્ય-પાપના ભાવ ઉપરથી પણ જીવદયારૂપી ધર્મનું ખરું માપ નથી.
સાર રૂપઃ (૧) પરમાર્થ ધર્મ એટલે કે નિશ્ચય ધર્મ-સાચો ધર્મ તો એક જ પ્રકારનો છે, પછી જીવદયા કરો કે વસ્તુ સ્વભાવ કરો. તેમાં એક શુધ્ધ ચેતના પરિણામ તે જ ધર્મ છે. ‘શુધ્ધ ચેતનાને ધર્મ કહેવાય અને કોઈવાર શુભને પણ ધર્મ કહેવાય” એવું નિશ્ચય ધર્મનું સ્વરૂપ નથી. નિશ્ચયધર્મ તો એક જ પ્રકારે છે.
(૨) હું આત્મા કોણ છું' તેના ભાન વગર શુધ્ધ ચેતના ક્યાંથી લાવશે? બહારમાં જીવો મરે કે જીવે તેમની સંખ્યા ઉપરથી હિંસા કે દયાનું ખરું માપ નથી. સમ્યગ્દર્શન થતાં અહિંસાની શરૂઆત થાય છે. છતાં સમ્યગ્દષ્ટિને પણ અસ્થિરતાના કારણે જેટલી વૃત્તિ ઊઠે તેટલી ચારિત્રની હિંસા છે. પરંતુ જે આત્મજ્ઞાન વર્તે છે તેટલી જીવદયા છે.
(૩) આ રીતે સાધકને અંશે અહિંસા અને અંશે હિંસા બંને સાથે હોય છે. અજ્ઞાનીને એકાંત જીવહિંસા જ છે; વીતરાગી જ્ઞાનીને સંપૂર્ણ અહિંસા છે. વસ્તુસ્વભાવરૂપ જૈન શાસનમાં ત્રણે કાળ ધર્મનું સ્વરૂપ આવું જ છે.
(૪) પોતાના ભાવમાં અનંત પર દ્રવ્યોનું સ્વામિત્વ અભિમાન ન થવા દેવું અને પોતાના જ્ઞાનમાત્ર સ્વરૂપને પૂણ્ય-પાપથી પણ ભિન્નપણે શ્રધ્ધામાં ટકાવી રાખવું એવી ખરી જીવદયા છે. તેનું જગતને માહાત્મ નથી અને શુભનું માહમે આવે છે. જેણે પુણ્યના વિકલ્પથી પોતાને લાભ માન્યો તેણે પુણ્યનું પોતાનું સ્વરૂપ જ માન્યું, કેમકે જેને પોતાનું સ્વરૂપ માને તેનાથી જ પોતાને લાભ માને અને જે જીવે પુણ્યને પોતાનું સ્વરૂપ માન્યું તે જીવે જગતના બધા આત્માઓને પણ પુણ્યસ્વરૂપ માન્યા, એ રીતે જીવે જગતના સર્વે આત્માના સ્વભાવને વિકારી માન્યો, તેથી તેણે પોતાની માન્યતામાં વિશ્વના સર્વ જીવોની હિંસા કરી, આ મહા જીવ હિંસાનું પાપ જગતને જણાતું નથી.
(૫) અશુભભાવમાં તો તીવ્ર આકુળતા છે પણ શુભભાવ થાય તેમાં ય આકુળતા જ છે. તે બંને આકુળતામાં હિંસા છે, તેનાથી રહિત નિરાકુળતા જ જ્ઞાનચેતનાનો જેટલો અનુભવ તેટલી જીવરક્ષા છે. પોતાના શુધ્ધ જીવ પરિણામની રક્ષા કરવી, જીવ પરિણામને હણવા ન દેવા તે જ
(૨૧)
| SR No. | 006039 |
| Book Title | Mahavir Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 202 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |