________________
જીજાજી શ્રી મહાવીર દર્શન જારી
મહાવીરનો સંદેશ (૧) વસ્તુના સ્વભાવને વસ્તુનો ધર્મ કહેવામાં આવે છે. જૈન દર્શન વસ્તુ સ્વરૂપનું દર્શન છે. આ કોઈ પંથ નથી. (૨) સમ્યગ્દર્શન-સમ્યજ્ઞાન-સમ્યગ્વારિત્રની એકતાથી જ પૂર્ણ નિરાકૂળ સુખ-મોક્ષ પ્રાપ્ત
થાય છે.
(૩) ઉત્તમક્ષમા, માદેવ, આર્જવ, સત્ય, શૌચ, સંયમ, તપ, ત્યાગ, આકિંચન, બ્રહ્મચર્ય આ ધર્મના દશ અંગ છે અને તેના પાલનથી નિરાકૂળ સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.
(૪) અહિંસા પરમો ધર્મ એ મહાવીરનો મંત્ર છે.
(૫) ધર્મ આત્માની નિર્વિકાર પવિત્ર દશા છે અને તે ધર્મ ચૈતન્યમૂર્તિ-અનંત આનંદનો કંદપૂર્ણ સુખરૂપ ભગવાન આત્માના આશ્રયથી પ્રાપ્ત થાય છે. કોઈપણ બહારની ક્રિયાકાંડ એ આત્માનો ધર્મ નથી.
(૬) જે પોતાના આત્માના શુદ્ધ સ્વભાવનું ધ્યાન કરે છે તે જ યોગી છે અને તે જન્મમરણના ચક્રથી છૂટી જાય છે.
(૭) દ્રવ્યદ્રષ્ટિથી જોવામાં આવે તો પ્રત્યેક આત્મા ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ અને નોકર્મથી મુક્ત જ છે, વિકાર માત્ર પર્યાયમાં છે.
(૮)દ્રવ્યદ્રષ્ટિ-સમ્યગ્દષ્ટિ છે, પર્યાયષ્ટિ મિથ્યાષ્ટિ છે.
(૯) પોતાના ભગવાન આત્માનું ધ્યાન જ મુક્તિ પ્રદાન શ્રેષ્ઠ ધ્યાન છે. નિજ આત્માનો અનુભવ એ જ મોક્ષમાર્ગ છે.
(૧૦) જીવનું ત્રિકાળી લક્ષણ ઉપયોગ છે. એકમાત્ર જીવનો સ્વભાવ જ ત્રિકાળી ધુવ છેએના આશ્રયથી ધર્મ થાય છે. બાકી જેટલા વિકલ્પ છે તે પાપ-પુણ્યના ભાવ છે. જીવનું સ્વરૂપો નિવિર્કલ્પ જ છે.
(૧૧) આત્મા એક છે, અજર, અમર, અવિનાશી છે. અરૂપી છે. શુદ્ધ દર્શન-જ્ઞાનમય છે અને પરનું પરમાણું માત્ર એમાં નથી.
(૧૨) ધર્મનું મૂળ સમ્યગ્દર્શન છે-ચારિત્ર ખરેખર ધર્મ છે. ધર્મ સામ્યભાવ-સમભાવસમતાભાવ-વીતરાગભાવ છે અને આ સામ્યભાવ મોહ-ક્ષોભથી રહિત જીવનું શુદ્ધ પરિણામ છે અને અતીન્દ્રિય આનંદ એ જ સાચું સુખ છે. આજ મહાવીરના જૈન દર્શનના અમૂલ્ય સિધ્ધાંતોનું પ્રતિપાદન છે.