________________
શ્રી મહાવીર દર્શન
(૨) એ પ્રમાણે નિશ્ચયપૂર્વક જિનાગમ અનુસાર બધા દ્રવ્યોને તથા તેની સર્વ પર્યાયને જે જાણે છે તે જીવ સુદૃષ્ટિ જ છે અને તેમાં જે શંકા કરે છે તેને ફેરફાર કરવાની જેને કર્તાબુધ્ધિ છે તે કુદૃષ્ટિ છે. (તેને સર્વજ્ઞની શ્રદ્ધા નથી તેથી તે મિથ્યાદષ્ટિ છે.
(૩) તે સમ્યગ્દષ્ટિ બુધ્ધિપૂર્વક તો પરીક્ષા કરીને બધું જાણે છે તેમજ માને છે અને જે તત્વને પોતે ન જાણતો હોય તેનો જિનવચન વડે વિશ્વાસ કરે છે. જિનવર દેવે જે કહ્યું છે તે બધુંય હું સમ્યકપૂર્વક સ્વીકારું છું.
(૪) સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ દુર્ગતિના હેતુરૂપ કર્મને બાંધતો નથી અને ઘણાં ભવોથી બંધાયેલ જે દુષ્કર્મો તેનો પણ તે નાશ કરે છે. મિથ્યાત્વનો નાશ કરે છે.
(૫) સમ્યગ્દષ્ટિ જ્ઞાની જે ભોગ ભોગવે છે. તે નિર્જરાનું કારણ છે. જ્ઞાનીને અનીતિ, અન્યાય અને અભક્ષ્ય હોય જ નહિ. સાત વ્યસનોનો તેને ત્યાગ હોય. તેમનું ચિંતવન પણ જ્ઞાની કદાપી કરે નહિ. જ્ઞાનીને અતિચાર કે અનાચાર દોષ સંભવે છે. જેનાથી સંકલેશ પરિણામ ઉત્પન્ન થાય એવું કામ જ્ઞાની કરે નહી. સાત ભયથી જ્ઞાની મુક્ત હોય. આઠ જાતના મદ જ્ઞાનીને હોય નહિ.
(૬) નિશ્ચયનયથી સમક્તિના આઠ અંગ આ પ્રમાણે છે
(૧) નિઃશંકત્વ, (૨) નિઃકાક્ષિત્વ, (૩) નિર્વિચિકિત્સત્વ, (૪) અમુઢદષ્ટિ, (૫) ઉપગુહન, (૬) સ્થિતિકરણ, (૭) પ્રભાવના અને (૮) વાત્સલ્ય
(૭) હજારો લાખો કારણો મળે તો પણ સમ્યકત્વી આત્માને કદીપણ અશ્રદ્ધા થાય નહિ. તેને તત્વ સંબંધી સંશય, વિપર્યય અને વિમોહ એ ભાવો હોય જ નહિ.
જ્યારે સમ્યગ્દર્શન થાય છે ત્યારે અનાદિ કાળનું મિથ્યાજ્ઞાન જે ભવહેતુરૂપ થતું હતું તે જાત્યાંતર થઈ સમ્યજ્ઞાનરૂપે પરિણમી ભવનિવૃત્તિરૂપ બની જાય છે.
સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગ સહજ જ છે. અને એક એક પર્યાય નિયત છે એમ જાણવાનું તાત્પર્ય વીતરાગતા જ છે. જે વીતરાગ સ્વભાવ છે તે જ પર્યાયમાં પ્રગટ થાય એ જ પ્રયોજન છે. આમાં સંપૂર્ણ જૈન શાસન આવી જાય છે.
૧૪૪)