________________
કરછ = = = =
ક
:
શ્રી મહાવીર દર્શન
s
(૨૮) અહાહા...! જેને જાણે અનંત જન્મ-મરણનો અંત આવી જાય, પૂર્ણ અનંત અક્ષય અતિન્દ્રિય આનંદની પ્રાપ્તિ થાય એટલે મુક્તિ થાય છે કારણ કેવું હોય? બાપુ! એ સાધારણ ન હોય. એ તો પૂર્ણ સ્વરૂપ છે જેમાં નરાગ છે, ન ભેદ છે, ન પર્યાયનો પ્રવેશ છે. એવી ઝળહળ ચૈતન્યજ્યોતિ સ્વરૂપ અભેદ એકરૂપ જ્ઞાયક વસ્તુમાં દષ્ટિ કરવી તે સમ્યગ્દર્શન છે. તે નિશ્ચય છે.
(૨૯) આ નવ તત્ત્વોમાં ભૂતાર્થ નયથી એક જીવ જ પ્રકાશમાન છે. નવતત્ત્વોમાં સત્ દષ્ટિથી - દ્રવ્યદૃષ્ટિથી જોતાં જ્ઞાયક, જ્ઞાયક, જ્ઞાયક એક જ જીવ પ્રકાશમાન છે. એમ તે એકપણે પ્રકાશનો શુધ્ધનયપણે અનુભવાય છે. એ એકપણાનો અનુભવ થતાં આત્મા ત્રિકાળ શુધ્ધ આવો છે એમ આત્મ પ્રસિધ્ધિ થાય છે. ત્યારે જે આ અનુભૂતિ થઈ તે આત્મ ખ્યાતિ જ છે અને આત્મખ્યાતિ તે સમ્યગ્દર્શન છે.
(૩૦) જ્ઞાયક ધ્રુવ ચૈતન્યપ્રકાશની દષ્ટિ કરતાં નિમિત્ત-નૈમિતિક ભાવનો અભાવ થઈ જાય છે.
એકલા જ્ઞાયકને જોતાં ચૈતન્યસ્વરૂપ જે રાગની રૂચિમાં ઢંકાઈ ગયું હતું તે પ્રગટ થાય છે. એનું નામ સમ્યગ્દર્શન છે. નવતત્ત્વોમાંથી એકલો જાણક, જાણક, જાણક-એવા ધ્રુવ સ્વભાવને ભિન્ન તારવી અનુભવવો એ સમ્યગ્દર્શન છે.
આ સિવાય લાખો કરોડો રૂપિયા ખર્ચે અને મંદિરો બનાવે, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રને બહારથી માને કે નવતત્ત્વનો ભેદ રૂપ માને એ બધું થોથેથોથાં છે, સમ્યગ્દર્શન નથી.
(૩૧) એકવાર પ્રભુ! તું રાગ અને શરીરનું લક્ષ છોડી અંતરમાં લક્ષ કર. તેથી તને રાગ અને શરીરનું સાચું પાડોશીપણું થશે. ક્ષણવારમાં આત્મા રાગથી જુદો પડી જશે, ફરી એક થશે નહિ. આ અનુભવ તે સમ્યગ્દર્શન છે.
(૩૨) નિર્મળ ભેદ-અભ્યાસની પ્રવીણતાથી પ્રાપ્ત અંતરંગમાં પ્રગટ જે દ્રવ્યસ્વભાવ તે અતિ સૂક્ષ્મ અને ચૈતન્યસ્વરૂપ છે. આવા અંતરંગમાં પ્રગટ અતિ સૂક્ષ્મ ચૈતન્યસ્વભાવના અવલંબના બળ વડે બેન્દ્રિયોને જુદી પાડવામાં આવે છે. આ સમ્યગ્દર્શન પામવાની કળા છે.
(૩૩) નિશ્ચયથી ભગવાન પૂર્ણ ચૈિતન્યધન, એકલા આનંદનું દળ, અનામૂળ શાંતિનો રસકંદ જે ત્રિકાળ ધ્રુવપણે છે તે આત્મા છે. અનાદિ-અનંત ધ્રુવ ચૈતન્યપણે ટકતા તત્ત્વને ભગવાન આત્મા કહે છે. એની દષ્ટિ કરવી એ સમ્યગ્દર્શન છે. ભાઈ! એની દષ્ટિ કરવા માટે તારે નિમિત્ત પરથી, રાગ ઉપરથી અને ભેદના ભાવ ઉપરથી દષ્ટિ ઉઠાવી લેવી પડશે. અંદરમાં એકમાત્ર અખંડ અભેદ એકરૂપ ચૈતન્યમૂર્તિ ચિાકાર ભગવાન છે એની દષ્ટિ કરવી એ સમ્યગ્દર્શન છે.
7૧)