Aatmdarshan

SR No.: 006038
Original Sutra Author: N/A
Author: Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi
Total Pages: 218
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 93

ભિન્ન રહી જાય છે. રાગથી ભિન્ન પડીને જ્યાં ત્રિકાળી શુદ્ધ દ્રવ્યને ઉપાદાન કર્યું ત્યાં રાગથી વિરૂદ્ધ શુદ્ધ ચૈતન્યમય પરિણમન થઈ ગયું. આ રીતે આત્મા આસ્રવથી નિવૃત થાય છે. જે આત્મા આસ્રવથી નિવૃત ન થાય તો તેને સાચું ભેદ જ્ઞાન થયું જ નથી. પુણ્ય-પાપના ભાવથી દષ્ટિ ખસી ગઈ તેનું જ નામ ભેદ જ્ઞાન છે. રાગ અને સ્વભાવનું જે ભેદ જ્ઞાન થયું તે જ્ઞાન આસ્ત્રવોથી નિવર્સે છે. અભિપ્રાયમાં જે પુણ્ય-પાપના રસ-રૂચિ હતા તે મટી જાય છે અને તેને જ્ઞાન આસ્ત્રવોથી નિવત્યું એમ કહે છે.
આત્મા અખંડ, અનંત, પ્રત્યક્ષ ચિન્માત્ર જ્યોતિ વિજ્ઞાનઘન સ્વભાવપણા ને લીધે એક છે. તેની દષ્ટિ કરતાં મિથ્યાત્વનો આસ્રવ ટળી જાય
છે. પુણ્ય પાપના વિકલ્પો તે આસ્રવો છે. ૪. બંધ : બંધાવા યોગ્ય અને બંધન કરનાર - એ બંને બંધ છે. બંધાવા યોગ્ય જીવ
(પર્યાય) છે. રાગ-દ્વેષ, મિથ્યાત્વ, વિષયવાસના - એમાં અટકવા યોગ્ય, બંધાવા યોગ્ય લાયકાત જીવની પર્યાયની છે. તે ભાવ બંધ છે. સામે પૂર્વ કર્મનું નિમિત્ત છે એ બંધન કરનાર છે. પૂર્વ કર્મ જે નિમિત્ત થાય છે અને અહીં દ્રવ્ય બંધ કહ્યો છે. ભગવાન આત્મા તો અબદ્ધ - સ્પષ્ટ છે, પણ એની પર્યાયમાં બંધ યોગ્ય લાયકાત છે તે (જીવ) ભાવ બંધ છે અને બંધન કરનાર કર્મ નિમિત્ત છે તે દ્રવ્ય બંધ છે. આમ એ બંને બંધ છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, કષાય, યોગ એ પાંચ બંધના કારણ છે. બંધના કારણ વસ્તુના સ્વભાવમાં નથી. પણ એ બંધના કારણ પર્યાયમાં તો છે જ. જુઓ ! સ્વરૂપના ભાન વિના વિકારનો સ્વામી થઇ જીવ પોતે વિકાર કરે ત્યારે નવો કર્મબંધ થાય છે. જે કર્મ બંધાય છે તે સ્વયં સ્વતઃ પોતાના કારણે બંધાય છે. કર્મરૂપે બંધાવાની લાયકાતવાળા પરમાણુ સ્વયં પોતાથી કર્મરૂપે પરિણમે છે. ત્યાં જીવ અને કર્મનું એકત્રાવગાહે રહેવું એ સંબંધ છે, પણ એકબીજાના કર્તા-કર્મપણે થવું એવો સંબંધ નથી.
રાગનું ઉપયોગમાં એકત્વ થવું એનું નામ બંધ તત્ત્વ છે. ભગવાન આત્મા શુદ્ધ ચૈતન્યરૂપ છે. તેના ઉપયોગમાં જ્ઞાનના વિકારનું - રાગનું એકત્વ થવું તે બંધ તત્ત્વ છે. જડ કર્મની બંધ એ બાહ્ય નિમિત્ત છે.
એક સમયમાં ત્રણ વાત બને છે. ૧. દર્શનમોહ આદિ કર્મનો ઉદય
- તે સ્વતંત્ર છે. ૨. તે જ સમયે નવા કર્મનો બંધ
- તે પણ સ્વતંત્ર છે.