Page Text
________________
૮૪
૬. બંધ: આત્માનું અજ્ઞાન, રાગ-દ્વેષ, પુણ્ય-પાપના ભાવમાં અટકી જવું તે ભાવ
બંધ છે અને તે સમયે કર્મ યોગ્ય પુદ્ગલનું સ્વયં કર્મરૂપ બંધાવું તે દ્રવ્ય બંધ છે.
(તેમાં જીવની અશુદ્ધ પર્યાય નિમિત્ત માત્ર છે.) ૭. સંવર: પુણ્ય પાપના ભાવને (આમ્રવને) આત્માના શુદ્ધ ભાવ દ્વારા રોકવા તે
ભાવ સંવર છે અને તે અનુસાર નવા કર્મ બંધાતા અટકે તે દ્રવ્ય સંવર છે. ૮. નિર્જરા : અખંડ આનંદ શુદ્ધ આત્મ સ્વભાવના અવલંબનના બળથી સ્વરૂપ
સ્થિરતાની વૃદ્ધિ વડે અશુદ્ધ (શુભાશુભ) અવસ્થાનો અંશે નાશ કરવો તે ભાવ નિર્જરા અને તે સમયે ખરવા યોગ્ય જડ કર્મોનું અંશે ખરી જવું તે દ્રવ્ય નિર્જરા
૯. મોક્ષ : સમસ્ત કર્મોના ક્ષયના કારણભૂત તથા નિશ્ચય રત્નત્રય સ્વરૂપ પરમ
વિશુદ્ધ પરિણામો તે ભાવ મોક્ષ છે. અને પોતાની યોગ્યતાથી સ્વયં સ્વતઃ દ્રવ્ય કર્મોનો આત્મપ્રદેશોથી અત્યંત અભાવ થવો તે દ્રવ્ય મોક્ષ છે. જીવ અત્યંત શુદ્ધ થઈ જાય છે તે દશાને મોક્ષ તત્ત્વ કહે છે.
આ પ્રમાણે જેવું નવતત્ત્વનું સ્વરૂપ છે તેવું જજીવ શુભ ભાવથી વિચારે તેને શુદ્ધનું લક્ષ હોય તો તે વ્યવહાર સમકિત છે. વ્યવહાર શ્રદ્ધામાં કોઈ પડખે ભૂલ ન આવે તેમ નવ તત્ત્વોમાંથી શુદ્ધ નય વડે એકરૂપ અખંડ જ્ઞાયક સ્વભાવી આત્માને તારવી લેવો (તેનું લક્ષ કરવું) તે પરમાર્થ શ્રદ્ધા એટલે કે નિશ્ચય -
સમ્યગ્દર્શન છે. નવ તત્ત્વનું સ્વરૂપ : ૧. જીવ : જીવ નામનો પદાર્થ તે સમય છે. તે આ પ્રમાણે છે.
૧. ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવયુક્ત સત્તાથી સહિત છે. ૨. દર્શન જ્ઞાન સ્વરૂપ પરિણમન સહિત છે. ૩. અનંત ધર્મોમાં રહેલા એક ધમપણાને લીધે તેને દ્રવ્યપણું પ્રગટ છે. ૪. અક્રમવર્તી અને કમવર્તી એવા ગુણ પર્યાયો સહિત છે. ૫. સ્વ-પર સ્વરૂપને પ્રકાશવાનું સામર્થ્ય હોવાથી તેને સમસ્ત રૂપને પ્રકાશનારૂં
એકરૂપપણું છે. ૬. અસાધારણ ચૈતન્ય ગુણના સુભાવને લીધે તથા પર દ્રવ્યોના વિશેષ
ગુણોના અભાવને લીધે પર દ્રવ્યોથી ભિન્ન છે.
| SR No. | 006038 |
| Book Title | Aatmdarshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 218 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |