________________
વબધિ પ્રવૃતિઓમાં કાલભંગ थिरसुभियर विणु, अर्धवबंधी मिच्छ विणु मोहधुवबंधी । निद्दोवधाय मोसं, सम्मं पणनवइ अधुवुदया ॥७॥
પથાર્થ–પૂર્વે-ગાથામાં જે ૭૩ અધવબંધિ પ્રવૃતિઓ કહી છે, તેમાંથી (ધિણુમાર) સ્થિર તથા શુભ અને એ બન્નેની ઈતર-પ્રતિપક્ષી અસ્થિર અને અશુભ (વિષ્ણુ) વિના શેષ રહેલી ૬૯ અધુવબંધિ પ્રકૃતિ, પૂર્વે બીજી ગાથામાં મેહની વકર્મની ૧૯ ધ્રુવનંધિ પ્રવૃતિઓ કહી છે, તેમાંથી ૧ મિથ્યાત્વ વિના શેષ ૧૮ મેહધ્રુવબંધી પ્રકૃતિઓ, તથા ૫ નિદ્રા, ઉપઘાત, મિશ્રમેહનીય અને સમ્યક્ત્વમોહનીય એ ૮, એમ ૬+૧૮+૮ = ૫ પ્રકૃતિએ ગધ્રુવોચ છે.
વિશેષાર્થ –સ્થિર તથા અસ્થિર અને શુભ તથા અશુભ એ બે યુગલ બંધમાં વિરોધી છે, જેથી સ્થિર–શુભ અથવા અસ્થિર-અશુભ, એ બેમાંથી કઈ પણ અવિરોધી ૧ યુગલ બંધાય છે, પરંતુ ઉદયમાં તે એ બન્ને યુગલ અવિરધી છે, કારણ કે દરેક પ્રાણીમાત્રને જ્યાં સુધી શરીરને ઉદય છે ત્યાં સુધી શરીર સહચારી એ બન્ને યુગલ અવશ્ય ઉદયમાં વર્તે છે, માટે અહીં અદયિ પ્રકૃતિમાં ગણી શકાય નહિ.
તથા મિથ્યાત્વ પણ પિતાના સ્થાને (પહેલા ગુણસ્થાને) સતત ઉદયી હોવાથી અહીં અધુવદયિમાંથી બાદ કર્યું છે. શેષ સર્વ પ્રકૃતિઓમાંની કેટલીક પરસ્પર વિરુદ્ધ ઉદયવાળી હોવાથી અધુદયી છે, અને કેટલીક પ્રવૃતિઓ તથા પ્રકારના દ્રવ્ય-ક્ષેત્રફળ ભાવના સંગે અધૂદાયી છે. ૭.
॥ चतुर्थ अधुवोदय-प्रकृति-द्वारं समाप्तम् ।।
