________________
ધ્રુવાધ્રુવબંધ તથા પ્રવાહોદય પ્રકૃતિના કાલભાંગા
૧૩
તથા પ્રકાશયુક્ત શરીરવાળા તિર્યંચપ્રાગ્ય પ્રકૃતિઓ બાંધનાર જીવને ઉદ્યોતનામકર્મને બંધ હોય છે, અને બીજાને નહિ માટે ઉદ્યોતનામકર્મ અધુવબંધી છે.
શેષ ૬૬ પ્રકૃતિએ પોતાની પ્રતિપક્ષી પ્રકૃતિ બંધાતી હોય તે વખતે ન બંધાય અને પ્રતિપક્ષી (બંધવિધી) પ્રકૃતિ ન બંધાતી હોય ત્યારે બંધાય માટે અધુવબંધી છે.
હવે અપ્રવબંધિ પ્રવૃતિઓમાં કાળના ૪ ભાંગા દર્શાવવાના છે, તે ૪ ભાંગા આ પ્રમાણે—જે પ્રકૃતિને બંધ અનાદિકાળથી નિરન્તર ચાલું છે, અને ભવિષ્યમાં બંધવિચ્છેદ થવાને પણ નથી તે ૧ નાગિન્નર બંધ અભવ્ય જીને ધ્રુવબંધિ પ્રવૃતિઓને જ હોય કારણ કે અભવ્યજીને સમ્યકુવાદિ વિશિષ્ટગુણપ્રાપ્તિના અભાવે કેટલીક પ્રકૃતિઓને બંધવિચ્છેદ અથવા અબંધ પણ નથી; તથા જે પ્રકૃતિને બંધ અનાદિકાળથી અવિચ્છિન્નપણે ચાલુ છે પરંતુ ભવિષ્યમાં વિશિષ્ટ આત્મગુણપ્રાપ્તિના સદૂભાવે તે પ્રકૃતિને બંધવિચ્છેદ અથવા અબંધ થશે તે તે ૨ અનાહિતાન્ત બંધ ભવ્ય જીને જ હોય, તથા જે પ્રકૃતિ બંધવિચ્છેદ થઈને અથવા અબંધ થઈને પુનઃ બંધાય તે સાદિ, અને તે પુનબંધ પુનઃ અનન્તકાળ સુધી અવિછન્નપણે ચાલુ રહે છે તે રૂ સહિમનન્ત બધે કહેવાય. આ બંધ કઈ પણ પ્રકૃતિને કઈ પણ જીવને હોય નહિ તેથી એ ત્રીજો ભાગ શૂન્ય છે; તથા એ જ પુનબંધ પુનઃ વિચ્છેદ પામે છે તે સાવિસાજો બંધ ભવ્યને ધ્રુવબંધિને પણ હોય અને અભવ્યને કેવળ અવબંધિને જ હોય ૩-૪
