________________
૪૦૪
શતકનામા પંચમ કર્મગ્રન્થ વિશેષાર્થ સહિત
અપૂર્વકરણમાં વર્તતાં અનુદિત એવા મિથ્યાત્વ તથા મિશ્રના પ્રદેશોને ગુણસંક્રમથી સમ્યકૃત્વમાં પ્રક્ષેપે અને એ બંનેને ઉલનાસક્રમ પણ પ્રારંભે, તેમ જ સ્થિતિઘાત વિગેરેથી એ ૩ મેહનીયની સ્થિતિને ઘટાડતાં ઘટાડતાં પ્રથમ મિથ્યાત્વને સર્વથા ક્ષય થાય છે. ત્યારબાદ ઘણા સ્થિતિઘાત વ્યતીત થયે મિશ્રમેહનીય જ્યારે ૧ આવલિકા જેટલું રહે છે, ત્યારે સમ્યક્ત્વની સ્થિતિસત્તા ૮ વર્ષ જેટલી રહે છે. આ વખતે જીવ નિશ્ચયનયથી તનમોહનીય ક્ષ કહેવાય છે. ત્યારબાદ હજારે સ્થિતિઘાત વ્યતીત થયે અન્તર્મુહૂર્ત જેટલી સ્થિતિસત્તા બાકી રહેતાં તેને પણ વિનાશ કરવાને પ્રારંભ કરે એટલે અન્તર્મુહૂર્ત પ્રમાણ અતિમસ્થિતિખંડની ઉત્કિ કરે તે સમયે (સમયથી) જીવ તાળ અથવા ક્ષતિવાળ કહેવાય. એ છેલ્લા સ્થિતિખંડને વિનાશ હજી સંપૂર્ણ ન થાય તે દરમ્યાનમાં આયુષ્યક્ષય થતાં કાળ કરી ચારે ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય તે તે છેલ્લા સ્થિતિખંડને વિનાશ ચારે ગતિમાં પણ પ્રાપ્ત થાય, જેથી ક્ષાયિક સમ્યકત્વને પ્રસ્થા મનુષ્ય (પ્રારંભ કરનાર મનુષ્ય), અને નિષ્ઠાપ% (સંપૂર્ણ કરનાર) ચારે ગતિના જીવ કહ્યા છે.
તથા તે છેલ્લા સ્થિતિખંડને વિનાશ કરતી વખતે જે તે જીવ મરણ ન પામે તે ત્યાં મનુષ્યપણમાં જ તે બાકી રહેલે અતિમસ્થિતિખંડ વિનાશ પમાડી ક્ષાવિષ્ટિ થઈને કોઈ ઉપશમશ્રેણિ પ્રારંભે અથવા તે કઈ ક્ષપકશ્રેણિ પ્રારંભે છે. ત્યાં ક્ષાયિકસમ્યકત્વ પામ્યા પહેલાં જે અનુત્તર દેવાયુષ્ય બાંધ્યું હોય તે ઉપશમશ્રેણિ આરંભે, આયુષ્ય ન
