________________
૩૫૬
શતકનામા પંચમ કર્મગ્રન્થ-વિશેષાર્થ સહિત
નં. ૧-૨-૩-૪ આકૃતિઓમાં –––– ------
———, આવી લાઈને જે દેખાડવામાં આવી છે, તે કયે ભાગ કયાં જોડવામાં આવેલ છે, તે બાબત સ્પષ્ટ ખ્યાલમાં લાવવા માટે છે.
લોકાકાશનું વ્યાવહારિક પ્રમાણુ
કાકાશને સર્વથી નીચેને ભાગ ૭ રજજુ વિસ્તૃત તથા મધ્યભાગ ૧ રજજુ વિસ્તૃત કહેવાય છે, તે કંઈક ન્યૂનને સંપૂર્ણ ગણવાના વ્યવહારથી અથવા સાધિક અપૂર્ણાંકને પૂર્ણક ગણવાના વ્યવહારથી છે. પરંતુ વાસ્તવિક પ્રમાણ કંઈક તફાવતવાળું છે તે આ પ્રમાણે–
કાકાશનું નૈૠયિક પ્રમાણુ કાકાશને સર્વથી નીચેનો ભાગ દેશેન સાત રજજુ અથવા સાધિક ૬ રજજુ પ્રમાણ છે. અને નૈઋયિક મધ્યભાગ રજજુના સંખ્યામાં ભાગ અધિક ૧ રજજુ પ્રમાણ છે. તથા તિર્થગેલેકરૂપ વ્યાવહારિક મધ્યભાગ સંપૂર્ણ ૧ રજજુ પ્રમાણ છે, આ પ્રમાણે બે પ્રકારના મધ્યભાગ ગણવાથી અધલકની વાસ્તવિક ઊંચાઈ સાધિક ૭ રજુ પ્રમાણ, તથા ઊર્વકની ઊંચાઈ દેશેન ૭ રજજુ પ્રમાણ છે.
એ પ્રમાણે અલેકને ૭ રજજુથી અધિક અને ઊર્ધકને દેશન સાત રજુ ગણીને તથા સર્વથી નીચેને ભાગ દેશન ૭ રજજુ પ્રમાણ ગણીને જે કાકાશને ઘન કરીએ તે તે કાકાશન ઘન સાધિક ૬ રજજુ પ્રમાણ થાય છે, તેની સવિસ્તર સમજ ગ્રન્થાન્તરથી જાણવા ગ્ય છે, અહીં
