________________
પુદ્ગલપરાવર્તનું સ્વરૂપ
૩૧૯ આકાશપ્રદેશમાં મરણ પામે છે તે આકાશપ્રદેશ ગણત્રીમાં લેવાય અને અંતરકાળમાં અનેક મરણે બીજે સ્થાને થયાં હોય તે પણ તેમને એક પણ આકાશપ્રદેશ ગણત્રીમાં લેવાય નહિં, એ પ્રમાણે આકાશપ્રદેશની પંક્તિને અનુસારે અનુક્રમપૂર્વક મરણ વડે એક જીવ લેકાકાશના સર્વ પ્રદેશ સ્પશે તે તેટલે કાળ સૂક્ષેત્રપુટૂઢિપરાવર્ત કહેવાય.
૫ બાદરકાળ પુદ્ગલપરાવત કોઈ જીવ ઉત્સર્પિણીના અથવા અવસર્પિણીના પહેલા સમયમાં મરણ પામે, પુનઃ બીજી વાર ૫૧ મા સમયે મરણ પાપે, ત્રીજી વાર ૧૦૧ મા સમયે મરણ પામે–એ પ્રમાણે અનુક્રમરહિત જે જે અપૂર્વ સમયમાં મરણ પામતાં ઉત્સપિણું અને અવસર્પિણીના સર્વ સમયે મરણ વડે સ્પર્શાઈ રહે ત્યારે વાવરુપુત્પરાવર્ત થાય, અહીં પણ મરણ વડે પૂર્વપૃષ્ટ સમયે પુનઃ ન ગણવા, પરંતુ નવા નવા સમયમાં મરણ થાય તે જ સમયે ગણવા.
૬ સૂક્ષ્યકાળ પુદ્ગલપરાવર્તન કઈ જીવ ઉત્સર્પિણીના અથવા અવસર્પિણના જે સમયે મરણ પામ્યા, તે સમય ગણત્રીમાં લે. ત્યારબાદ અનેક મરણે જુદા જુદા સમયમાં થાય તે ન ગણવાં પરંતુ તેવા અનેક મરણ બાદ તે જ જીવ તે પ્રથમ ગણત્રીમાં લીધેલા સમયની સાથેના સમયમાં મરણ પામે છે તે સમય ગણત્રીમાં લે. એ પ્રમાણે અનુક્રમપૂર્વક મરણ વડે ઉત્સર્પિણી તથા અવસર્પિણીના સર્વ સમયે તે જીવ સ્પશી રહે ત્યારે એટલે કાળ સૂક્ષ્મપુત્ઢ વર્ત કહેવાય.
