________________
૩૧૧
પલ્યોપમ-સાગરોપમનું સ્વરૂપ
૪ સૂક્ષ્મ અદ્ધાપલ્યોપમ સૂક્ષ્મ ઉદ્ધારપાપમમાં ભરેલા રમખંડમાંથી સો-સો વર્ષે એકેક વાલા કાઢતાં જે અસંખ્ય કોડવર્ષપ્રમાણને કાળ લાગે છે, તે કાળ સૂક્ષ્મ અદ્ધાપલ્યોપમ, અને તેવા ૧૦ કડાકડી પપમે ૧ સૂક્ષ્મ બદ્ધસાગરોપમ. અવસર્પિણ-ઉત્સર્પિણી તથા પુદ્ગલપરાવર્ત વિગેરે કાળનું માપ આ પલ્યોપમ વડે થાય છે, માટે એ જ એનું પ્રયોજન છે.
૫ બાદર ક્ષેત્રપલ્યોપમ બાદર ઉદ્ધાર પલ્યોપમમાં ભરેલા વાલાોને સ્પર્શેલા આકાશ–પ્રદેશોને સર્વને એકેક સમયે બહાર કાઢતાં જે અસંખ્ય કાળચક એટલે કાળ લાગે તે કાળ વાર ક્ષેત્રોમ અને તેવા ૧૦ કડાકોડી પોપમે વાર ક્ષેત્ર-સાજોમ.
૬ સૂમ ક્ષેત્ર પલ્યોપમ સૂમ ઉદ્ધારપાપમમાં ભરેલા વાલાગ્રોને સ્પર્શેલા તથા નહીં સ્પશેલા સર્વ આકાશપ્રદેશને પ્રતિસમય એકેક પ્રમાણે બહાર કાઢતાં જે બાદરક્ષેત્રપલ્યોપમથી અસંખ્યગુણ કાળ લાગે એટલે કાળ સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રોમ, અને તેવા ૧૦ કડાકોડી પલ્યોપમે સૂક્ષ્મ ક્ષેત્રના રોપમ થાય, અહીં કેટલાંક દ્રવ્યોની સંખ્યા સ્પષ્ટ આકાશપ્રદેશે અથવા અસ્કૃષ્ટ આકાશપ્રદેશ વડે પણ મપાય છે. માટે કૂપાન્તર્ગત સર્વ આકાશ પ્રદેશાપહાર કહેવાને બદલે વાલાપૃષ્ટ અસ્કૃષ્ટ આકાશપ્રદેશપહાર કહ્યો. તથા વાલાો જોકે અતિનિબિડ ભર્યા છે તે પણ એક વાલાઝથી બીજા વાલાને સૂક્ષ્મ આંતરૂ રહેવાથી
