________________
જઘન્ય રસબંધના સ્વામી
૨૨૫
अपमाइ हारगदुगं, दुनिद्दअसुवन्नहासरइकुच्छा। भयमुवघायमपुवो, अनियट्टी पुरिससंजलणे ॥७०॥
થાર્થ –અપ્રમત્તમુનિ આહારકટ્રિકને જઘન્યરસ બાંધે છે બે નિદ્રા, અશુભવદિ ૪, હાસ્ય, રતિ, કુત્સા, ઉપઘાત, એ ૧૧ પ્રકૃતિને જઘન્યરસ અપૂર્વકરણ ગુણસ્થાનવાળા જીવે બાંધે છે, તથા પુરુષવેદ અને સંજવલન કષાય એ ૫ પ્રકૃતિને જઘન્યરસ ૯મા અનિવૃત્તિગુણસ્થાનવાળા બાંધે છે. ૭૦
વિશેષાર્થ આહારદ્ધિક અતિ શુભ પ્રકૃતિએ છેતેથી તેને જઘન્યરસબંધ તત્કાગ્ય સંકુલેશ વડે થાય છે, અને એ બે પ્રકૃતિગ્ય અતિ સંલેશ પ્રમત્તગુણસ્થાનમાં જવા સન્મુખ થયેલા (એટલે અનન્તર સમયે પ્રમત્ત થશે એવા) અપ્રમત્ત મુનિને હોય છે, માટે તેવા અપ્રમત્ત મુનિ આહારકટ્રિકને જઘન્યરસ બાંધે છે.
નિદ્રા, પ્રચલા ઈત્યાદિ (ગાથામાં કહેલી) ૧૧ અશુભ પ્રકૃતિઓ છે, તેને જઘન્યરસ અતિવિશુદ્ધિ વડે બંધાય, અને એ ૧૧ પ્રકૃતિના બંધક જેમાં અત્યંત વિશુદ્ધ તે જીવે છે કે જે જીવે ક્ષપકશ્રેણિમાં એ પ્રકૃતિએના બંધવિચ્છેદ
એ પ્રમાણે મિયાદષ્ટિ અને અવિરતિસમ્યદ્રષ્ટિ એ બે સ્વામિની બાબતમાં ભિન્નતા જણાય છે. પુનઃ સમ્યકત્વ અને ચારિત્ર એ બેની સમકાળે પ્રાપ્તિ ન થાય એમ નથી. કેઈ જીવને બન્નેની પ્રાપ્તિ સમકાળે થઈ શકે છે, તેથી સંયમ સહિત સમ્યક્ત્વ પામનાર જીવને કેવળ સમ્યક્ત્વ પામનાર જીવની અપેક્ષાએ વિશેષ વિશુદ્ધિ પણ સંભવે. માટે “સંયમ સહિત સમ્યક્ત્વ સન્મુખ થયેલ” એમ કહેવામાં પણ કેઈ વિરોધ નથી.
1 ૫
