________________
શુભાશુભ પ્રકૃતિએને ચતુઃસ્થાનિકાદિ રસ
૨૦૯ પથાર્થ–લીંબડાને તથા ઈશ્નને (શેલડીને) જે સ્વાભાવિક રસ (તે એક સ્થાનિક રસ,) કુમાઢકર ભાગ ઉકાળીને કુલમાતો=૧ ભાગ રાખ્યા હોય તે તિ (માદ્ધિ રૂ
પ્રશ્ન-અનંતાનુબંધીના ઉદય વડે પણ અપરાવર્તમાન અશુભપ્રકૃતિઓને ક્રિસ્થાનિક રસબંધ હોય તે કયારે અને કેવી રીતે?
ઉત્તર–મિથ્યાદષ્ટિ જીવ જ્યારે પ્રથમ સમ્યક્ત્વ પામે છે તે પ્રસંગે અને અનાદિ યથાપ્રવૃત્તકરણમાંથી વિશુદ્ધિમાં આગળ વધી પ્રથમ અન્તર્મુહૂર્ત માત્ર અવદાયમાન વિશુદ્ધ ચિત્તસંતતિવાળે થાય છે ત્યારથી પ્રારંભીને વિશિષ્ટ યથાપ્રવૃત્તકરણ, અપૂર્વકરણ અને અનિવૃત્તિકરણના અંત્ય સમય સુધીમાં તે મિથ્યાદષ્ટિ જીવ અવશ્ય અનંતાનુબંધી કષાયના ઉદયવાળા જ છે તે પણ અપરાવર્તમાન અશુભ પ્રકૃતિઓને એટલે જ્ઞાનાવરણીયાદિ ધ્રુવબંધી અશુભપ્રકૃતિઓને ક્રિસ્થાનિક રસબંધ કરે છે, તેમ જ સર્વે (પરાવર્તમાન અને અપરાવર્તમાન) અશુભપ્રકૃતિઓની ચતુઃસ્થાનિક રસસત્તાને પણ ક્રિસ્થાનિક કરે છે.
પ્રશ્ન-યથાપ્રવૃત્ત આદિકરણમાં વર્તતે મિથ્યાદૃષ્ટિ (અનંતાનુબંધી કષાયવાળો) જીવ પરાવર્તમાન અશુભપ્રકૃતિએને ચતુઃસ્થાનિકાદિ ભેદમાંથી ક્યા પ્રકારને રસ બાંધે ? ' ઉત્તર તે પ્રસંગે પરાવર્તમાન અશુભપ્રકૃતિઓ બંધાતી જ નથી તે રસબંધની વાત શું ? - એ પ્રમાણે અનંતાનુબંધીની પદ્ધતિ પ્રમાણે સંજ્વલન કષાયના હેતુથી બંધાતે રસ પણ અપરાવર્તમાન અશુભનો તેમ જ પરાવર્તમાન અશુભને પણ ક્રિસ્થાનિક બંધાય છે, કારણ કે સંજ્વલનને ઉદય મુનિને હોય છે, તે મુનિ જે પ્રમત્તાદિ ગુણસ્થાનમાં મધ્યમ પરિણામે વર્તતા હેય અથવા અતિ વિશુદ્ધ પરિણામે વર્તતા હોય તે પણ નવમા ગુણ સ્થાનના છેલ્લા ભાગની પ્રાપ્તિના અભાવે અશુભપ્રકૃતિઓને ક્રિસ્થાનિક રસ પણ બાંધે છે અને જ્યારે શ્રેણિમાં નવમા ગુણસ્થાનના પર્યત
૧૪,
