________________
૪૧ પ્રકૃતિઓનો અબંધકાળ
૧૮૧
(=વંધવિદ)પંચેન્દ્રિયને વિષે પ્રાપ્ત થાય છે તે અબન્ધકાળ જે રીતે સંભવે છે તે રીતે કહેવાય છે तिरिनिरयतिजोयाणं, नरभवजुय सचउपल्ल तेसटुं। थावरचउइगविगलायवेसु, पणसीइसयमयरा ॥ ५६ ॥
જાથાર્થ–તિર્યચત્રિક, નરકત્રિક અને ઉદ્યોત એ ૭ પ્રકૃતિને ઉત્કૃષ્ટ બંધવિરહ મનુષ્ય ભ સહિત તેમ જ ૪ પપમ સહિત તેÉ=૧૬૩ સાગરોપમ છે. તથા સ્થાવરચતુષ્ક, એકેન્દ્રિય, વિકલેન્દ્રિય ૩ અને આતપ એ ૯ પ્રકૃતિઓને ઉત્કૃષ્ટ બંધવિરહ વળરૂ=૧૮૫ ના સાગરોપમ છે. (ગાથામાં તે જ છે તે પણ એકસો ત્રેસઠ જાણવા.)
વિશેષાર્થ-તિર્યંચગતિ, તિર્યંચાનુપૂર્વ, તિર્યચઆયુષ્ય, નરકગતિ, નરકાસુપૂવ, નરકાયુષ્ય અને નોલૉ=ઉદ્યોત એ ૭ પ્રકૃતિએને બંધવિરહ ઉત્કૃષ્ટથી ૧૬૩ સાગરેપમ ૪ પપમ અને ૭ પૂર્વ ક્રિોડવર્ષ સુધી છે. તે આ પ્રમાણે;
કેઈક જીવ ૩ પપમના ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્યપૂર્વક યુગલિક મનુષ્ય અથવા તિર્યંચ થાય, (તે ત્યાં કેવળ દેવપ્રાગ્ય પ્રકૃતિઓ જ બંધાય છે તેથી એ ૭ પ્રકૃતિઓ ન બંધાય) ત્યાર બાદ તે યુગલિકભવમાં ભવપર્ય તે અન્તર્મુહૂર્તવાર સમ્યકત્વ પામી૯૦ ૧ પાપમની સ્થિતિવાળે સૌધર્મ દેવ થાય, ત્યાં
૯૦. યુગલિક મનુષ્ય અથવા તિર્યંચ પિતાના આયુષ્ય જેટલા આયુષ્યવાળા અથવા ઓછા આયુષ્યવાળા દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તે અહીં ત્રણ પાપમને બદલે ૧ પલ્યોપમ આયુષ્યવાળા દેવમાં જ ઉત્પન્ન થવાનું કેમ કહ્યું? તેની સમજ શ્રી બહુશ્રુતગમ્ય.
