________________
સ્થિતિ અશુભ અને રસ શુભાશુભ
૧૫૭
વિશુદ્ધિથી અને જઘસ્થિતિ અતિ સંકલેશથી બંધાય છે, માટે એ ત્રણ કર્મની સ્થિતિ શુભ છે.) પર.
વિશેષાર્થ –કર્મની સર્વોત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સર્વોત્કૃષ્ટ સંકલેશવાળા અધ્યવસાયસ્થાને વડે બંધાય છે. તે ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ (એક જ પ્રકારની અન્તિમ સ્થિતિ) બાંધવામાં કેવળ એક જ સર્વોત્કૃષ્ટ અધ્યવસાય ઉપયોગી છે એમ નહિ, પરંતુ અસંખ્ય લેકાકાશના આકાશપ્રદેશ જેટલા અધ્યવસાય વડે તે એક જ સર્વોત્કૃષ્ટ સ્થિતિ એક જીવને જુદા જુદા સમયે અને અનેક જીવને એક સમયે સમકાળે બંધાય છે. એ રીતે દરેક સ્થિતિએ બાંધવામાં પ્રત્યેક અસંખ્ય અસંખ્ય લેકાકાશના પ્રદેશ જેટલા અધ્યવસાયે ઉપયેગી થાય છે, જેથી સર્વ જઘન્ય એક જ સ્થિતિ બાંધવામાં પણ અસંખ્ય લેકાકાશના પ્રદેશ જેટલા અલ્પ સંફવાળા અધ્યવસાયે ઉપયોગી છે. એ પ્રમાણે કોઈ પણ પ્રકૃતિ શુભ હેય અથવા અશુભ હોય તો પણ તેની ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટસંક્લેશથી અને જઘન્યસ્થિતિ અલ્પ સંશથી ( વિશુદ્ધિથી) બંધાય છે, માટે સ્થિતિબંધને સંબંધ સંક્લેશ સાથે લેવાથી સર્વ સ્થિતિબંધ અશુભ ગણાય છે.
સ્થિતિ અશુભ અને રસ શુભાશુભ
ઉપર કહ્યા પ્રમાણે સ્થિતિઓ સંકુલેશને અનુસરતી હેવાથી અશુભ છે, પરંતુ કર્મને રસ કેવળ સંલેશને જ અનુસરતું નથી, અર્થાત્ કઈ પણ પ્રકૃતિને ઉત્કૃષ્ટરસ ઉત્કૃષ્ટસંક્લેશથી અને જઘન્યરસ અ૫સંક્લેશથી (વિશુદ્ધિથી) બંધાય એ નિયમ નથી, કારણ કે અશુભપ્રકૃતિને રસબંધ
