________________
શતકનામા પંચમ કર્મગ્રન્થ-વિશેષાર્થ સહિત વર્તનાર કહેવાય છે, અર્થાત્ એ પ્રકૃતિઓ કોઈની વિરોધી નથી, પરંતુ મિત્રતુલ્ય છે. ૧૮.
॥ इति एकादशं २३अपरावर्तमानप्रकृतिद्वारं समाप्तम् ।।
અવતર-પૂર્વગાથામાં અપરાવર્તમાન પ્રવૃતિઓ કહીને હવે આ ગાથામાં પ્રવર્તમાન પ્રવૃતિઓ કહી ક્ષેત્રવિધ પ્રવૃતિઓ પણ કહે છે. तणुअट्ट वेय दुजुअल, कसाय उज्जोअगोअदुग निहा । तसवीसाउ परित्ता, खित्तविवागाऽणुपुत्वीओ ॥१९॥
જ થાર્થ-ત્રીજી ગાથામાં કહેલા ક્રમ પ્રમાણે તનુઅષ્ટકની ૩૩ પ્રકૃતિ (તેજસ કામણ રહિત ૩ શરીર, ૩ ઉપાંગ, ૬ સંસ્થાન, ૬ સંઘયણ, ૫ જાતિ, ૪ ગતિ, ૨ ખગતિ અને ૪ આનુપૂર્વી, ૩ વેદ, હાસ્યાદિ બે યુગલની ૪, ૧૬ કષાય, ૨ ઉદ્યોતદ્રિક (ઉદ્યોત અને આતપ) (મહુવા) ત્રીજી ગાથાના ક્રમ પ્રમાણે ૨ ગોત્ર તથા ર વેદનીય મળી ૪, પ નિદ્રા, ત્રસાદિ ૨૦ અને આયુષ્ય ૪ એ ૯૧ (પિત્તા) પરીવર્તમાન પ્રવૃતિઓ છે. ૪ આનુપૂવીએ તે ૪ ક્ષેત્રપાલી પ્રકૃતિઓ છે.
૨૩. “૨૬” દ્વાર સંબંધી પહેલી ગાથામાં ૧૧ મું દ્વાર પરાવર્તન માન પ્રકૃતિનું છે, જ્યારે અહીં અપરાવર્તમાન પ્રકૃતિ કહી, તે દ્વારાવિષ્ય વિપર્યય કેવળ વિવફાભેદથી છે.
૨૪. કારણ કે તેજસ અને કાર્મણએ બે શરીર અપરાવર્તમાનનાં ગણેલાં હોવાથી તેનુઅષ્ટકની ૩પ માંથી બાદ કરવાં.
