________________
ભોગવાતી નથી. ચારેયગતિની સત્તા જીવને હોય છે. પરંતુ વિપાકોદય (ભોગવટો) કોઈ એક જ ગતિનો હોય.એકેન્દ્રિયથી ચઉન્દ્રિય સુધીના જીવો જેઓ એકવાર પણ પંચેન્દ્રિય પણું પામ્યા નથી. તેમને દેવ નારકીની ગતિનો સંભવ જ નથી. જે વખતે જે ગતિનો વિપાકોદય હોય તેની સાથે પ્રદેશોદય દ્વારા બાકીની ગતિનો ભોગવટો થઈ જાય. એકલા પ્રદેશથી ભોગવાય અને રસ બાકી રહે એવું ન હોય પણ એ રસના ભોગવટાની આપણને અસર ન થાય તેટલો મંદ હોય,
જેના રસનો અનુભવ એ રસમાં ન થાય તે પ્રદેશોદય ગણાય જે રીતે કર્મ બાધ્યું છે એજ રીતે એ કર્મ ભોગવાય એવું નથી. બે રીતે કર્મ ભોગવાય, પ્રદેશ દ્વારા અને રસના અનુભવ દ્વારા જે રસ દ્વારા પ્રકૃતિ બાંધી છે, તે રસનો ભોગવટો અનુભવ માં ન આવે તે પ્રદેશોદય બે માંથી એક પણ રસ દ્વારા ભોગવ્યાવિના આત્મશક્તિ વડે અપવર્તન કરણ દ્વારા તેમાં અકર્મક પણું ઉભું કરે છે.
જેવી રીતે વિભાવદશામાં આત્મા કર્મ પ્રકૃતિ બાંધે છે, તેવીજ રીતે અતિવિશુદ્ધ દશામાં આત્મા કર્મ પ્રકૃતિને ભોગવ્યાવિના
તોડી નાંખે છે. પ્રશ્ન : ઘાતી કર્મનો પ્રદેશોદય કેવી રીતે હોય?
જવાબ : જેમ પાંચેય જ્ઞાનાવરણમાં પાંચેયનો સ્વતંત્ર વિપાકોદય છે. અત્યારે
આપણને પાંચજ્ઞાનાવરણમાંથી પ્રથમને બીજું બે દેશ ઘાતી રસસ્પર્ધકોવાળા હોવાથી, તે બેનો અમુક અંશો, પ્રદેશોદય અને બાકી ૩ સર્વઘાતી રસવાળા હોવાથી સર્વથા વિપાકોદય ચાલુ છે.
કર્મમાં અકર્મક પણું અમુક કક્ષાએ પહોંચેલા હોય તેજ કરી શકો, બાકીના તેમાં સ્થિતિ રસની મંદતાલાવે. સંકલીe અધ્યવસાય કરતાં વિશુદ્ધ અધ્યવસાયનો પાવર અનેક ગણો છે. અપવર્તના
૬૭
