________________
આયુષ્ય ન બાંધતા દેવનું આયુષ્ય બાંધે છે.
પ્રશ્ન :
ચોથે ગુણસ્થાને મનુષ્ય મનુષ્યનું આયુષ્ય ન બાંધે તો સમ્યગ દ્રષ્ટિ દેવો મનુષ્યનું આયુષ્ય કેમ બાંધે? તેઓ ફરી દેવનું આયુષ્ય કેમ બાંધે?
જવાબ : સમ્યગૂ દ્રષ્ટિ દેવોને ચોથાને લાયક પરિણતિહોય, પણ પ્રવૃત્તિ
કરવાને તેઓ સમર્થ નથી. પુણ્યપ્રકૃતિના બંધનું પ્રધાન કારણ સુપાત્ર દાન છે, જે દેવો આપી શકતા નથી. અનુકંપાદાન લક્ષણ દેવોમાં પરિણતિ રૂપે છે, પણ તેની પ્રવૃત્તિ તેઓ કરી શકતા નથી. આમ મનુષ્યની અપેક્ષાએ દેવો સમ્યગ દર્શની છતાંય, તીવ્ર પુણ્ય પ્રકૃતિ બાંધી શકતા નથી. દેવભવ એ પુણ્ય પ્રકૃતિ ભોગવવાનું સ્થાન છે બાંધવાનું સ્થાન નથી. તેથી તેઓ ફરી દેવગતિ બાંધી ન શકે. તેથી મનુષ્ય ગતિ આયુષ્ય બાંધે આજ પ્રમાણે નરકગતિ એ તીવ્ર પાપ પ્રકૃતિ ભોગવવાનું સ્થાન છે, પણ મનુષ્ય ગતિની અપેક્ષાએ તીવ્ર પાપ પ્રકૃતિ ના બંધનું સ્થાન
નથી તેથી નારકી મરીને તુર્તજ નારકી થતા નથી. ' પ્રશ્ન : સમ્યગ દ્રષ્ટિ દેવો તીવ્ર પુણ્ય પ્રકૃતિ ન બાંધે તેમયુગલિકો પણ ન
બાંધી શકે તો તેમને દેવલોક કેમ? જવાબ : ધર્મ મનુષ્યની અપેક્ષાએ છે યુગલિકો ધાર્મિક ન હોવાથી તેમજ
દ્રવ્યથી ક્ષેત્રાદિકની અપેક્ષાએ કષાયની મંદતાના કારણે મંદપુણ્ય પ્રકૃતિ બાંધે છે તેથી જ તેમને તેમના પોતાના યુગલિકભવના આયુષ્યના પ્રમાણ વાળો દેવલોક મળે છે. એટલે ૩ પલ્યોપમને તેથી ઓછા આયુષ્ય વાળો દેવભવમળે છે. ભૂતકાળનો અનુકુળ કે પ્રતિકુળ પુરૂષાર્થ, ભાવિના ઉત્કષાપકર્ષમાં સાધકકે બાધક છે.
ઉત્કૃષ્ટ કોટિનું નિરતિચાર ચારિત્ર પાલન મોક્ષે લઈ જાય છે. અને કદાચ મોક્ષે ન લઈ જાય તો મોક્ષના વિસામા રૂપ અનુત્તર વિમાનમાં પહોંચાડી દે. જયાં દેવો પ્રાયઃ એકાવતારી છે અને
