________________
પ્રશ્ન :
શાન મનોયોગનો વિષય છે. અને ચોથામાં વિચાર શુદ્ધિ તો છે જ તો પછી ત્યાં ધર્મસ્થાનનો અધિકાર કેમ નહી?
જવાબ:
પ્રવૃત્તિવિના પરિણતિ આવતી નથી. તેથી ચોથામાં વિચારશુદ્ધિ હોવા છતાં. ત્યાં સ્થાનનો અધિકાર નથી. આધારવિના ધર્મશાન શુક્લ સ્થાન નથી. તિર્યંચ અને મનુષ્યને માટે દેશવિરતિવિના અવધિજ્ઞાન નથી.
શિવરાજઋષિને જે વિભંગ જ્ઞાન થયું, તેનું કારણ તે ઋષિ હતા. દેવને નારકીમાં ભવ પરત્વે, વિર્ભાગકેઅવધિ જ્ઞાન હોય છે. મનુષ્ય તિર્યંચમાં ગુણપરત્વે વિભંગhઅવધિ છે. આચાર પ્રવૃત્તિ એ સાધન છે તથા પરિણતિ વિચાર એ સાધ્ય કાર્ય છે પરિણતિ એજ ગુણસ્થાનક, પૂર્વનું ગુણસ્થાનક પછીના ગુણસ્થાનકનું કારણ છે. દેશ વિરતી ગુણસ્થાનકમાં અવિરતિનું પ્રમાણ છે છતાંય અવિરતિ તેને કાંટાની જેમ ખુંચે છે. રૌદ્રનો પાયો આર્ત છે.
અને આર્તને દુર કરનાર ધર્મસ્થાન છે. પ્રશ્ન : ધર્મધ્યાન જીવનમાં આવે ક્યારે ?
જવાબ:
શ્રદ્ધાપૂર્વકની ધર્મપ્રવૃત્તિ આર્તધ્યાન ને હટાવે અને ધર્મધ્યાનને લાવે છે. દ્રવ્ય આરાધના પરભવમાં સાથે નથી આવતી પણ ભાવ આરાધના સાથે આવે છે. દ્રવ્યથી ભાવ આવે અને ભાવ દ્વારા મોહની મંદતા થાય, અને મોહની મંદતાથી સગ્ગદર્શનની નિર્મળતા થાય. ઉપાદાન યોચ હશે, તો દ્રવ્ય દ્વારા ભાવ આવ્યા વિના નહિં રહે. શુભ યોગથી શુદ્ધોપયોગ આવે. હવે જો કોઈ જીવને દ્રવ્યથી ભાવ ન આવે, તો તે ભવ્ય શરમાવર્તમાં આવેલો નથી. એમ સમજવું.
શ્રાવકના ષટ્ કર્મો, ૧૧ પડિમાનું વહન, અને તેના દ્વારા મધ્યમ ધર્મશાન શ્રાવકને આવે, અગીયાર પડિમાના નામો આ પ્રમાણે
