________________
ઉપશમરુપ ચોથા વાળાને જ બીજું પ્રાપ્ત થતું હોવાથી પહેલા ચોથું સમજવું જોઈએ.
મિથ્યાત્વનો પ્રદેશ અને વિપાક બન્ને પ્રકારે ઉદય અટકે ત્યારેજ ચોથા પ્રાપ્ત થાય ઉપશમસમ્ય. પ્રાપ્ત કરવા કેટકેટલી પૂર્વતૈયારી કરવી પડે છે. ફક્ત એક અન્તર્મુહૂર્ત પુરતું પણ તે સ્પર્શિ જાય તો બેડો પાર થઈ જાય.
ઉપશમના બે પ્રકાર છે, એક કરણકૃત બીજું અકરણકૃત. યથા પ્રવૃત્તિ આદિ ત્રણ કરણર્યા બાદ જે ઉપશમસમ્ય. પ્રાપ્ત થાયતે કરણકૃત અને અકરણકૃત ઉપશમ કોઈ જીવ વિશેષને અતિવિશુદ્ધિના જોરે થઈ શકે છે. પરંતુ તેનું વર્ણન કરવું અશક્ય
ગ્રંથી ભેદ કરવો ઘણો દુષ્કર છે, અનંતીવાર ગ્રંથીની નજીક આવવા છતાંય ગ્રંથી ભેદ જીવો કરી નથી. શકતા.
સર્વોપશમના જો કોઈ કર્મની થતી હોય તો તે મોહનીય કર્મનીજ થાય. મતિ શ્રુતજ્ઞાન સર્વોત્કૃષ્ટ હોય તો પણ કદી સંપૂર્ણ ન હોય. શ્રુતકેવલી અર્થની અપેક્ષાએ ષષ્ઠશે અનંત ગુણ વૃદ્ધિ પણ, દેશ ઘાતી રસનો ઉદય હોય તેથી પૂર્ણ ન કહેવાય. કારણ કે તે ક્ષયોપશમ ભાવનું જ છે. અનાદિથી એક સરખું વર્તતું જે મોહનીય કર્મ તેનો અપૂર્વ વિર્ષોલ્લાસ વડે સર્વથા ઉપશમ થાય. કોઈપણ જીવને ઉપશમ પ્રાપ્ત થાય એટલે તે સાદિ સાંત ભાંગી વાળોજ કહેવાય. કોઈપણ જીવને સર્વ પ્રથમ દર્શન મોહનો ઉપશમ, સંશિપંચેન્દ્રીય તેમજ પર્યાપ્તાવસ્થાવાળા નેજ થાય બીજાને નહીં તે જીવની ભવ્યતામાં પણ ઉપશમ લબ્ધિ, ઉપદેશ શ્રવણ લબ્ધિ, અને ત્રણેય કરણ કરવા માટેની યોગ લબ્ધિ આ ત્રણ લબ્ધિ જે જીવને હોય તે જ ઉપશમના કરી શકે. એટલે અભાવ દુર્ભવિ અને જાતિભવિ ત્રણેય છૂટી જશે સંજ્ઞિપણું હોવા છતાંય.
