________________
પ૦
આનંદઘન પદ - ૫૮
દાસી સ્વરૂપ છે તે ઘરમાં પેઠેલી છે. માટે જ્યાં સુધી આ મમતા દાસી ઘરમાં રહેશે ત્યાં સુધી જીવને આ બધા આલોક-પરલોકના ભયો રહેવાનાજ. યોગીરાજ અહિયા ચેતનને ઉદ્દેશીને સમજાવી રહ્યા છે કે હે ચેતન ! તું સ્વરૂપે શુદ્ધ, બુધ, ચેતન્ય ધન, આનંદ સ્વરૂપ હોવા છતાં, તારા જાતિ, કુળ વગેરે ઉત્તમ હોવા છતાં તારે કામ, ક્રોધ, મદ વગેરેનો ભય રહે છે તેનું કારણ તેં મમતા દાસી સાથે સંબંધ બાંધ્યો છે.
જો તારે આલોક-પરલોકના ભયથી મુક્તિ જોઈતી હોય તો તું પ્રકૃતિના તત્ત્વોથી તારા ચૈતન્યધન અને આનંદઘન સ્વરૂપને જુદું તારવ. તારી જાત અને એની જાત વચ્ચેના અંતરને ઓળખી તું તારામાં સ્થિર થા. તો તું પ્રકૃતિના ભયથી મુક્ત થઈ શકીશ, અન્યથા તારા માથે નિરંતર આંતર શત્રુઓનો ભય ઝઝુમે છે, તે વાત તારે ભૂલવા જેવી નથી.
અનુભવ જાય કે કરશે વિચાર
કદ દેખે દ્વિધા કી તનમેં સાર...૪. વિશુદ્ધ ચેતના પતિના વિયોગમાં ઝૂરી રહી છે તેને કોઈ માર્ગ દેખાતો, નથી એટલે છેલ્લે પોતાના અતિ વિશ્વાસપાત્ર અનુભવ મિત્રને બોલાવી કહે છે કે હે અનુભવ મિત્ર ! તમે મારા સ્વામી પાસે જઈને મળો અને સમજાવો કે તમે આ દેહમાં સારા-નરસા વિચારોના ભાવો જે ઉઠે છે તેનું કદ દેખે એટલેકે તમે તેને માપો. આ દેહમાં મનના કારણે શુભાશુભ તત્ત્વોના ઢંઢો ચાલ્યા કરે છે, તેના ઉપર વિચાર કરો અને આ દેહમાં સારભૂત તત્વ આ તંદ્રભાવ નથી પણ સમતાભાવમાં રહી તમારા આત્માની અનુભૂતિ કરવી એજ સાર છે. મારા
સ્વામીની પાસે જઈ તેને સમજાવો અને કહોકે સત્યનું પારખું કરવા તમે ઝવેરી સમાન છો, તો તમારા અંદરમાં રહેલ ઝવેરાતને ઓળખી તેને પામવાનો પ્રયત્ન કરો. જેમની વિવેકદ્દષ્ટિ ખુલી ગઈ છે એવા આતમ જ્ઞાની-અનુભવી ગુરુ ભેટી જાય, તેઓ જઈને મારા સ્વામીને સમજાવે અને જો મારા સ્વામી પોતાના ઘરમાં આવીને ઠરે તો અનુભવના બાગમાં આનંદની વસંત મહેકી ઉઠે તેમ છે. અનુભવના બાગમાં ખેલવાથી મદના સઘળા ભયો ટળી જાય છે.
જીવને દુઃખ આવે છે કર્મના ઉદયથી પણ દુ:ખી થાય છે અજ્ઞાનથી.
