________________
છે.
આનંદઘન પદ - ૧૦૫
પદ - ૧૦૫
(૨ણ - આશાવરી) अवधू वैराग बेटा जाया, याने खोज कुटुंब सब खाया ।। अवधू. ॥ जेणे ममता माया खाई, सुख दुख दोनो भाइ ॥ कामक्रोध दोनोकुं खाइ, खाइ तृष्णाबाई ॥
વધૂ. ૧il दुर्मति दादी मत्सर दादा, मुख देखतही मुआ | મંડપી વધા? વાંચી, નવ-વેરા દુવા II ,
અવધૂ. 1રા पुण्यपाप पाडोशी खाये, मान लोभ दोउ मामा ॥ मोह नगरका राजा खाया, पीछे ही प्रेम ते गामा. || અવધૂ. રૂા. भाव नाम धर्यो बेटाको, महिमा वरण्यो न जाई ॥ आनंदघन प्रभु भाव प्रगट करो, घटपट रह्यो समाई ॥ अवधू. ॥४॥
શ્રીમાન આનંદઘનજી મહારાજે પદ રચના સંસારભાવમાં રાચતા આત્માઓને તેમાંથી બહાર કાઢવા માટે કરી છે. સાહિત્યકારોએ સાહિત્ય સર્જનમાં નવ રસને સ્થાન આપ્યું છે, તે નવે રસોમાં શાંત રસ અથવા વૈરાગ્ય રસ એ. રસાધિરાજ છે. અહિંયા જે આત્મલક્ષી ભાવોની વ્યાખ્યા કરી છે તેમાં વૈરાગ્યમય ભાવ રસની મુખ્યતા છે કે જે વૈરાગ્યભાવથી વિષય કષાય પર વિજય મેળવાય છે. સિદ્ધર્ષિ ગણી મહારાજે મહામોહના બે દીકરામાં મોટા દીકરાને રાગ કેસરી તરીકે ઓળખાવ્યો છે અને નાના દીકરાને ષ ગજેન્દ્ર તરીકે ઓળખાવ્યો છે. રાગ કેસરી દેખાવમાં નમ્ર હોવા છતાં તે બહુ આકરો રાજા છે જે માયા અને લોભનો બાપ થાય છે. વીતરાગની વીતરાગતામાં મુખ્યતયા રાગને આગળ કરવામાં આવ્યો છે. કારણકે રાગ જ્યાં પોષાતો નથી ત્યાં જ જીવ બૅષ કરે છે. ટૂંકમાં રાગની નિષ્ફળતા જ શ્રેષમાં પરિણમતી હોવાથી મૂળમાં તો રાગ જ છે. દ્વેષ દેખાય છે. રાગ દેખાતો નથી, રાગ જાય એટલે દ્વેષ જાય જ! રાગ એ. મીઠો દુર્ગુણ છે. તેના પર જેટલા અંશે વિજય થાય તેટલા અંશે સંસાર ઓસરતો
દેહમાં હુંપણું એજ મોટો સ્વચ્છેદ છે.
