________________
આનંદઘન પદ - ૧૦૧
૩૨૧
સરીખું, દિશાની ગુફાઓ પૃથિવી ઊંડું આકાશ ભરતો - પ્રભો તે સૌથીયે - પરપરમ તું દૂર ઉડતો.
અવસર્પિણીકાળમાં પહેલો • બીજો અને ત્રીજો આરો યુગલિક કાળનો હોય છે જેમાં બધાંય યુગલિકો સાથે યુગલરૂપે જન્મે અને સાથે યુગલરૂપે મરે. જીવન જરૂરિયાતની તમામ ચીજો કલ્પવૃક્ષો પાસેથી તેઓ મેળવે. યુગલિકો મરણ બાદ સ્વર્ગેજ જાય પણ નરકે ન જ જાય. પૂર્વના શ્રેષ્ઠ પુન્ય બાંધેલા. હોવાથી તેઓ સુખનો ભોગવટો કરે પણ આ જીવનમાં દાન પુન્ય-ધર્મધ્યાન-સંતસમાગમ • જિનમંદિર-પ્રભુપ્રતિમા જેવા પુન્યના કે મોક્ષપ્રાપ્તિના જોગ તેમને ઉપલબ્ધ નથી કારણ કે પૂર્વમાં તેવા સામાન્ય પ્રકારે પુન્યનો સંચય કર્યો હોય, તેમજ વીતરાગ દેવ-ગુરુ-ધર્મથી વિમુખ જીવન ગાળ્યું હોય, તેના ફળ રૂપે યુગલિક ક્ષેત્રમાં જન્મ લેવો પડે છે. યુગલિકો માટે આધ્યાત્મિક ભાષામાં કહેવાય છે કે તેઓ વાસી ખાય છે અને ભૂખ્યા સુવે છે એટલે પૂર્વની કમાણી બેઠા બેઠા ખાય છે પણ ફરી નવુંપુન્ય ઉપાર્જન કરવા કશો ઉદ્યમ કરતા નથી છતાંય પાછા મરીને તો દેવલોકમાં જ જાય છે કારણ કે તેઓને આરંભ સમારંભ કે પરિગ્રહાદિના પાપ નથી. આપણો આત્મા અજ્ઞાનવશ રહી અનંતા એવા કાલ ચક્રાવામાં પરિભ્રમણ કરતો આવ્યો છે પણ સંસારનો ચક્રાવો હજી મટ્યો નહિ તે જીવની કેટલી બધી જડતા કહેવાય? આગમવાણી કહે છે - “ઓઘાને વળી મુહપત્તિના રે મેરૂ સમા ઢગ કીધ” આટલી બધી દીક્ષા પર્યાયો લીધી છતાં છેડો દેખાતો નથી. કયાંક મોટી ગેરસમજણ આડે આવી રહી છે.
યુગલિક માનવોને ધર્મ-અધર્મ, પુન્ય-પાપ, સુખ-દુ:ખ, જન્મ-મરણ, સંયોગ-વિયોગ, આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિ, બંધ-મોક્ષ, જ્ઞાન-અજ્ઞાન વગેરે જીવનને દુષિત કરનારા તત્ત્વોની કશી સમજણ હોતી નથી. આ અવસર્પિણીના પ્રથમ તીર્થકર, પ્રથમ નરેસર, પ્રથમ યતિવ્રતધારક, પ્રથમ કેવલજ્ઞાની નાભિરાજા અને મરૂદેવાના નંદન - પુત્ર એવાં રિખવદેવ પ્રભુએ યુગલા ધર્મનું નિવારણ કર્યું તે કાળના જીવોની તાસીર જોઈ તેમને જીવન જીવવા માટેનું વ્યવહારૂ જ્ઞાન આપ્યું. અસિ-મસિ અને કૃષિનો વ્યવહાર શીખવાડો. જેમ જેમ લોકોની
જ્યાં ઢંઢ -દ્વૈત છે ત્યાં નિકંઢ - અદ્વૈત એવો આત્મા નથી.