________________
૩૦૬
આનંદઘન પદ - ૯૯
ખેલ ખેલે છે તેને યોગીરાજ બતાવી રહ્યા છે. | (કલમા પઢ પટ ભઈ છે તુરકડી) - ઈસ્લામ ધર્મનો મૂળ મંત્ર “લાઈલાહ ઈલિલ્લાહ મહમ્મદ રસુલિલ્લાહ” છે. એ કુરાનનું મૂળ સુત્ર છે. ઈસ્લામનું દીક્ષા વાકય છે. કલમો પઢવો એટલે મુસલમાન થવું કે બનાવવો. ઈસ્લામ ધર્મ અંગીકાર કરનાર હાલતાં ચાલતાં ઉપરનો મંત્ર પઢે છે અને તેથી તે ઈસ્લામમય બની જાય છે. બાકી મુસલમાનનો અર્થ કરીએ તો એવો ઘટે કે જેણે માનને મસલી એટલે કે મસળી નાંખ્યો છે તે મુસલમાન. આ રીતે માયા પ્રયુકત ચેતના જયાં જયાં જાય છે ત્યાં ત્યાં તેવી થઈ જાય છે. મુસલમાન થયા પછી તે માયાવી ચેતના કલમા પઢી પઢીને તુરકડી થઈ ગઈ. અર્થાત્ એને અનેક પ્રકારના તરખટ મચાવ્યા. અનેક પ્રકારના નટખટ નખરાં અને હાવભાવ કર્યા. મોહને વશ બનેલ જીવ માયા થકી અનેક દોષો ઊભા કરે છે. “વટલાયેલી બ્રાહ્મણી તરકડી કરતા ભૂંડી' એ કહેવતમાં તરકડી શબ્દ તુચ્છતાની પરાકાષ્ઠા બતાવવા વપરાય છે તેમ અહીં કલમા પઢી પઢીને તે તુરકડી થઈ અર્થાત્ અત્યંત હલકી સ્થિતિને પામી.
| (આપણી આપ અકેલી) - પ્રકૃતિ પોતે જડ હોવાથી અચેતન તત્વ છે અર્થાત્ એક મરેલુ - મુડદાલ તત્વ છે અને ચેતન એ તો જીવતુ જાગતુ ધબકતું જીવંત તત્ત્વ છે. એનો આત્મા સાથે કોઈ મેળ બેસે તેમ નથી માટે તે માયા રૂપ પ્રકૃતિ તત્ત્વ કે જે નારી તત્ત્વ છે તે ચેતનના પેગડામાં પોતાનો પગ ઘાલી શકતી ન હોવાના કારણે અર્થાત્ ચેતનત્વરૂપે થઈ શકતી ન હોવાના કારણે આપ હી આપ પોતે પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે જુદી પડીને એકલી થઈને રહે છે કારણ કે તે જીવંતતત્વ નથી પણ જડતત્વ છે. જઇને મતિજ્ઞાન હોતું નથી તેથી તે કોઈ સાથે મૈત્રી સંબંધને બાંધી શકતી નથી આનું નામ જ માયા !
બ્રાહ્મણ - શ્રમણ એ તો સ્વભાવ ધર્મને સાધનારા તે તે ધર્મના અંગો છે. બાકી આત્માને તો નથી કોઈ કુળ, ગોત્ર કે જાતિ. આ બધા કર્મજનિતા આત્માને વળગાડ રૂપે વળગેલા તત્ત્વો છે. બમ્મન શ્રમણ - જોગી - જતિ -
પ્રબળ પુણ્યના ઉદયે જ સત્પષનો સુયોગ થાય છે.
